Sayfalar

19 Mayıs 2013 Pazar

Cumhuriyet Döneminde Muş Toprakları

Muş'tan Bir Görünüm
Cumhuriyetin ilânından sonra yurtta inkilaplar yapılmaya başlandı.
Bu inkilaplara tepki olarak Doğu Anadolu' da Şeyh Sait İsyanı patlak verdi.
Bu isyanı destekleyenlerin başında Hamidiye Alayları'nın komutanlığını ya­pan ve doğuda büyük nüfuzu olan Halit Paşa da bulunuyordu.
Halit Paşa'nın Osmanlı Devleti'nin çöküşü sırasında kurulan cemiyetler­den Kürt Teali cemiyetiyle yakından ilişkisi vardı.
Hamidiye Alayları'nın gücüne güvenen Halit Paşa, dışar­dan da destek göreceğini umarak isyan etmek için yöre halkından kuv­vet toplamaya başladı.
T.B.M.M. Bit­lis Mebusu Yusuf Ziya Bey'le anlaştı.
Kendisi Doğu Anadolu'da ayaklanır­ken bir yandan da isyanının amacını diğer Cemiyeti Akvama duyurarak olayı milletlerarası mesele haline ge­tirmeye çalıştı.
Halit Paşa bu maksat­la Varto'nun Kereç Köyü'nde aşiret ağalarıyla yaptığı toplantıda umduğu desteği bulamadı.
Bunun üzerine kendisine katılmayan ağaları, Ankara Hükümeti'ne isyan etmiş gibi göster­meye çalıştı. Aşiretler üzerine yaptığı baskınlarla Varto ve Bulanık çevre­sinde yağmalama hareketlerinde bu­lundu. Olayın aslı anlaşılınca Halit Bey Erzurum'a davet edilerek orada Kolordu Divanı Muhasebat Komisyon Reisliği vazifesiyle alıkondu ve miralay rütbesi verildi.
Erzurum'da siyasi faaliyetlerine de­vam eden Halit Paşa bu sefer şeyh­lere yanaşmayı denedi.
Türkiye Cumhuriyeti'nin çıkarmış olduğu ka­nunları İslam'ın aleyhine göstererek Şeyh Sait'in desteğini aldı.
Pasinler depremi sebebiyle Erzurum'a gelen Mustafa Kemal, Halit Bey'in faaliyetlerini öğrenerek tutuklanması­nı emretti.
Bitlis Cezaevi'nden Şeyh Sait'le haberleşen Halit Bey, isyanın bastırma emrini verdi.
5.2.1925'de Doğu Anadolu'da büyük bir isyan çıktı.
Şeyh Sait'in kuvvetleri dört kola ayrılarak Doğu Anadolu'ya yayılırken dördüncü kol Muş, Varto, Malazgirt ve Göynük çevresini işgal etmeye çalıştı.
Varto'yu ele geçiren isyancılar Muş'a ilerledilerse de Muş Vali Vekili Sırrı Bey, halktan topladığı yardımcı kuvvetlerle Murat Köprüsü civarında Şeyh Sait'in isyancılarını mağlup etti ve isyancıların Varto'ya geri çekilme­sini sağladı.
Bu olaylar esnasında Halit Bey ve Yusuf Ziya, Bitlis Cezaevinde idam edildi.
Dört ayrı yerdeki isyanın üçü bastırılınca Şeyh Sait Varto'ya gelerek Bulanık üzerinden İran'a geçmeye çalıştı.
Şeyh Sait'in önderliğinde Muş'a doğru tekrar iler­leyen isyancılar, Muş-Varto arasında­ki tarihi Abdurrahman Paşa Köprüsü üzerinde askeri kuvvetlere teslim ol­mak zorunda kaldı.

Not: Buradaki bilgilerin doğruluğu şüphelidir. Tamamen resmi tarihe göre yazılmıştır.

MUŞ İLE İLGİLİ DİĞER BİLGİLER İÇİN TIKLAYINIZ...

KAYNAKÇA

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder