Muş'tan Bir Görünüm
Cumhuriyetin ilânından sonra yurtta inkilaplar yapılmaya başlandı.Bu inkilaplara tepki olarak Doğu Anadolu' da Şeyh Sait İsyanı patlak verdi.
Bu isyanı destekleyenlerin başında Hamidiye Alayları'nın komutanlığını yapan ve doğuda büyük nüfuzu olan Halit Paşa da bulunuyordu.
Halit Paşa'nın Osmanlı Devleti'nin çöküşü sırasında kurulan cemiyetlerden Kürt Teali cemiyetiyle yakından ilişkisi vardı.
Hamidiye Alayları'nın gücüne güvenen Halit Paşa, dışardan da destek göreceğini umarak isyan etmek için yöre halkından kuvvet toplamaya başladı.
T.B.M.M. Bitlis Mebusu Yusuf Ziya Bey'le anlaştı.
Kendisi Doğu Anadolu'da ayaklanırken bir yandan da isyanının amacını diğer Cemiyeti Akvama duyurarak olayı milletlerarası mesele haline getirmeye çalıştı.
Halit Paşa bu maksatla Varto'nun Kereç Köyü'nde aşiret ağalarıyla yaptığı toplantıda umduğu desteği bulamadı.
Bunun üzerine kendisine katılmayan ağaları, Ankara Hükümeti'ne isyan etmiş gibi göstermeye çalıştı. Aşiretler üzerine yaptığı baskınlarla Varto ve Bulanık çevresinde yağmalama hareketlerinde bulundu. Olayın aslı anlaşılınca Halit Bey Erzurum'a davet edilerek orada Kolordu Divanı Muhasebat Komisyon Reisliği vazifesiyle alıkondu ve miralay rütbesi verildi.
Erzurum'da siyasi faaliyetlerine devam eden Halit Paşa bu sefer şeyhlere yanaşmayı denedi.
Türkiye Cumhuriyeti'nin çıkarmış olduğu kanunları İslam'ın aleyhine göstererek Şeyh Sait'in desteğini aldı.
Pasinler depremi sebebiyle Erzurum'a gelen Mustafa Kemal, Halit Bey'in faaliyetlerini öğrenerek tutuklanmasını emretti.
Bitlis Cezaevi'nden Şeyh Sait'le haberleşen Halit Bey, isyanın bastırma emrini verdi.
5.2.1925'de Doğu Anadolu'da büyük bir isyan çıktı.
Şeyh Sait'in kuvvetleri dört kola ayrılarak Doğu Anadolu'ya yayılırken dördüncü kol Muş, Varto, Malazgirt ve Göynük çevresini işgal etmeye çalıştı.
Varto'yu ele geçiren isyancılar Muş'a ilerledilerse de Muş Vali Vekili Sırrı Bey, halktan topladığı yardımcı kuvvetlerle Murat Köprüsü civarında Şeyh Sait'in isyancılarını mağlup etti ve isyancıların Varto'ya geri çekilmesini sağladı.
Bu olaylar esnasında Halit Bey ve Yusuf Ziya, Bitlis Cezaevinde idam edildi.
Dört ayrı yerdeki isyanın üçü bastırılınca Şeyh Sait Varto'ya gelerek Bulanık üzerinden İran'a geçmeye çalıştı.
Şeyh Sait'in önderliğinde Muş'a doğru tekrar ilerleyen isyancılar, Muş-Varto arasındaki tarihi Abdurrahman Paşa Köprüsü üzerinde askeri kuvvetlere teslim olmak zorunda kaldı.
Not: Buradaki bilgilerin doğruluğu şüphelidir. Tamamen resmi tarihe göre yazılmıştır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder