St.Jean (Karşı) Kilisesi, Gülşehir, Nevşehir

St.Jean (Karşı) Kilisesi, Gülşehir, Nevşehir

St.Jean (Karşı) Kilisesi, Nevşehir'in Gülşehir İlçesi Açık Saray Mahallesi, Necip Fazıl Caddesi No:38 adresinde bulunmaktadır.
Karşı Kilise, Vaftizci Yahya Kilisesi veya Aziz John (Saint John, Saint Jean) Kilisesi olarak da bilinir.
Kapadokya’da bozulmadan kalmış en güzel freskolara sahip kilisedir.

Kapadokya’nın görülmeye değer kiliselerinden biri olan Karşı Kilise Nevşehir’den Gülşehir’e giderken hemen Gülşehir girişinde, sol tarafta yer almaktadır. 
Ana yoldan sarı tabela ile ayrılan yaklaşık 500 m’lik yol sizi önünde park yeri bulunan kilisenin yanına kadar götürecektir.

Karşı Kilise insan eliyle kayalara oyularak yapılmış bir kilisedir. 

Kilise, apsisinde yer alan kitabesine göre 1212 yılına tarihlenmektedir. 

Dışarıdan bakıldığında kilisenin sadece ön yüzü görünmekte olup, yüzeydeki renk farklılıkları doğal kaya katmanlarının renginin farklı olmasından dolayıdır. 

Kabinin üzerindeki nişlerde herhangi bir boya izi yoktur.

Kilisenin içi iki katlıdır. 

Eskiden iki katı birbirine bağlayan tas merdiven tahrip olmuştur, ancak günümüzde ahşaptan  yapılma bir merdivenle ikinci kata çıkmak mümkündür. 

Kilisenin içinde sadece küçük bir pencere olması, içerideki resimlerin güneş ısınlarından korunmasını sağlamıştır.

 

Birinci Kat

 

Kilise'nin birinci katı daha önce yapılmıştır. 

Alt kattaki kilise, şarap mahzenleri, mezarlar, su kanalı ve görevlilere ait mekanlar, üst katında ise İncil'den alınmış Gospel hikayelerini resmeden sahnelerle süslenmiş bir diğer kilise yer almaktadır.

Girişin sağında ise kısa bir tünelden geçilerek ulaşılan, görevlilerin kalması için yapıldığı düşünülen bir yatakhane odası bulunmaktadır.

 

Alt katta yer alan kilise haç planlıdır ve haç kolları beşik tonozludur. 

Bu kilisede süslemeler doğrudan kaya üzerine kırmızı aşı boyası ile resmedilmiştir.

Resimler arasında stilize hayvan motifleri, haç şekilleri ve geometrik bezemeler dikkati çekmektedir.

Tek apsisli olarak yapılmış olan alt katın tavanı çökmüş durumdadır. 

Alt katı üst kata bağlayan taş merdiven ise yıkılmıştır. 

Yıkılan merdivenin yerine bugün ahşap bir merdiven yapılmıştır.

Aşağı kattaki süslemeler tek renkle yani kırmızı ile yapılmış basit geometrik desenlerden oluşur. 

Bu desenlerin tarzı kilisenin Villieme IX iconaclast döneminde yapılmış olduğuna işaret etmektedir. 

O dönemde kutsal insanların resimlerinin bu insanları yeterince yansıtmayacağı düşünülmekteydi. 

Bu dönemde yapılan figürlerin canlı varlıkların resimlenmesini yasaklayan İslamiyet'in etkisinde olduğu da düşünülebilir. 

Ancak duvarlarda bazı hayvan resimlerini görmek mümkündür,

Alt kata ait kilise, tek apsisli, haç planlı, haç kolları, beşik tonozludur. 

Merkezi kubbesi çökmüştür. 

Süsleme açısından direk ana kaya üzerine kırmızı aşı boyası ile stilize hayvan, geometrik ve haç tasvirleri resmedilmiştir.

  

Fotoğraftaki sahne tabandan çekilmiş olup tavanın merkezini göstermektedir.

Sadece kilisenin altar kısmı muhafaza edilememiştir.

İkinci Kat

 

İkinci kat sonradan oyularak yapılmıştır ve kilisenin ikinci katına günümüzde eklenmiş olan ahşap bir merdivenle çıkılmaktadır. 

İkinci kattaki kilise sadece bir bolümden oluşmakta, ve aşağıdaki kiliseye göre oldukça zengin duvar resimleri ile süslenmiş bulunmaktadır. 

Resimlerdeki zenginlik, bu katın daha sonraları yapıldığına işaret etmektedir. 

Duvar ve tavandaki resimler Hazreti İsa'nın hayatından çeşitli kesitleri resmeder.

İkinci katta merdivenin karşısında kilisenin apsisi yer alır. 

Üst kattaki kilise tek apsisli ve beşik tonozludur. 

Apsisindeki yazıttan 1212 yılında yapıldığı anlaşılan Aziz Jean Kilisesi, döneminin önemli sanat merkezlerinden birisi olmuştur.

 

Ana apsisteki resimlerin dışında oldukça iyi korunmuş olan kilise siyah bir is tabakası ile kaplıydı.

Kilise restorasyonu ve konservasyonu 1995 yılında Restoratör Rıdvan İşler tarafından yapıldıktan sonra bugünkü haline gelmiştir.

Kilise içindeki freskler gerçekten hayranlık uyandıracak güzelliktedir. İncil’den alınmış sahnelerden esinlenilerek yapılmış freskler geç döneme aittir. 

Bu freskler birçok bakımdan benzersiz özellikler taşımaktadır. 

Benzersizlikleri yer yer işlenen konular açısından olmakla birlikte, asıl dikkat çekici öğe konuların resmediliş tarzındaki farklılıklardır.

Siyah zemin üzerine, ağırlıklı olarak sarı ve kahverengi renkler kullanılarak yapılan freskler, canlılığı ve çarpıcı sahneleri ile dikkat çekicidir.

 

Fresklerde işlenen konular arasında, Kapadokya bölgesi kiliselerinde ender rastlanan son yargı sahnesi dikkat çekicidir. 

Bunun yanı sıra son yemek sahnesi, ihanet, vaftiz, Meryem’in ölümü, İsa’nın çarmıhtan indirilişi, kadınlar boş mezarın başında sahneleri ile çeşitli aziz tasvirleri göze çarpmaktadır.

İsa ve İncil konularını içeren kilisede sahneler bantlar içinde frizler halindedir. 

Siyah zemin üzerine sarı ve kahverengi renkler kullanılmıştır. 

Niş tonozlarında ve cephelerinde bitkisel ve geometrik motifler tercih edilmiştir. 

Batı duvarda Kapadokya Bölgesi'nde oldukça nadir olarak resmedilen son yargı sahnesi yer alır.

 

Kilisenin içinde bir tek pencereden gelen ışıkla aydınlanmış bir atmosferi vardır.

Kaynak: https://sites.google.com/site/gulsehirsitesi/st-john-church