Gemi Pusulasından Bahseden ilk Müslüman Yazar

Beylek el Kıpçakî 

Beylek'in eserinde bulunan bir nottan, onun 1242-1243 yıllarında Trablus'tan Suriye'ye ve oradan da İskenderiye'ye deniz yolculuğu yaptığı öğrenilmektedir. 

Beylek, bu seyahat esnasında çok bulutlu, yıldızsız bir gecede kaptanın bir mıknatıs iğnesini kamıştan geçirmek suretiyle haç şeklinde bir alet yapıp, bunu kap içerisindeki suda yüzdürdüğünü, aletin çevresinde bir mıknatıs çubuk dolaştırdığı zaman iğnenin bunu izlediğini, fakat çubuk çekildiği zaman kuzey-güney doğrultusunda hareketsiz kaldığını görmüş ve bunu eserinde anlatmıştır. 
Böylece Beylek, İslâm ilim aleminde manyetik iğnenin gemi pusulası olarak kullanılışından bahseden ilk yazar olmuştur.
Bu konuda verdiği bilgiler, muhtelif Batı dillerine tercüme edilmiştir.

• Bilime Yön Veren İslam Alimleri, 1996, 1.Cild, S.209,123, 124.