"Vereme, akciğerde yerleşen bir mikrop sebep olur" diye yazan Hekim Kambur Vesim

Kambur Vesim (Vesim Abbas b. Abdurrahman b. Abdullah)
(D.?- Ö.29 Şevval 1173/13 Haziran 1760)

Kendi adını taşıyan verem basilini bulduğu için, 1905 yılında Nobel Tıp Ödülü'nü alan Robert Koch hakkında bilgi edinmek isteyenler, Batı kaynaklarına başvurduklarında şu satırlarla karşılaşırlar: 

1843 yılında Clausthal'de doğan Koch; Göttingen Üniversitesi'nde tıp öğrenimi gördüğü, 840 yılında "bulaşıcı hastalıklara canlı mikroorganizmaların sebep olduğu" görüşünü ortaya atan Friedrich Gustav Jacop Henle başta olmak üzere, Casimir-Joseph Davaine ve Louis Pasteur'dan esinlenerek araştırmalar yapmıştır.

Yine sözkonusu kaynaklar, Robert Koch'un üniversiteden öğretmeni Henle'nin ortaya attığı bu kuramı; ilk olarak Rönesans bilgini, 1478 doğumlu (yani İslâm alimi Akşemseddin'in vefatından 19 yıl sonra doğmuş) olan Girolamo Fracastoro tarafından ortaya atıldığını yazarlar. 
Fracastoro'yu bu konuda bilimsel açıklama yapan ilk bilim adamı olarak kabul ederler. 

Akşemseddin'in bu konuda yazdıklarından ve Robert Koch'tan (1843, 1910) 150 sene önce, "Vereme, akciğerde yerleşen bir mikrop sebep olur" diye yazan Kambur Vesim lakabıyla şöhret yapmış Vesim Abbas bin Abdurrahman bin Abdullah'dan söz etmezler.

(Heinrich Hermann Robert Koch, Tüberküloz konusundaki keşifleri sebebiyle 1905 yılında Nobel Tıp veya Fizyoloji Ödülünü almıştır.)

Adnan Adıvar; "Osmanlı Türklerinde İlim" isimli eserinde. "Vesim Abbas, dizanterinin bulaşıcı olduğunu ve mikrobunu açıklamıştı. 
Bu bağırsak hastalığının bazı tedavi usullerini belirtmişti. 
O devirde amip ve basil müessirlerini dahi vasıflandırmıştı. 
Akciğerde yerleşen bir mikrop vasıtasıyla veremin meydana geldiğini açıklamıştır" diye yazar.

Dr. Osman Şevki, "Beşbuçuk Asırlık Türk Tababeti" isimli eserinde, "Kambur Vesim'in verem hakkındaki bilgilerine, 20. asır başlarında bile tıbbın fazla bir şey ekleyemediğini" belirtir. 
Aynı yorumu, Mehmet Tahir de, "Osmanlı Müellifleri" isimli eserinde tekrarlar.

Özetle söylemek gerekirse:

1-Vereme akciğerde yerleşen bir mikrobun sebep olduğunu Robert Koch'tan (1843, 1910) 150 sene önce     keşfetmiştir. 
2-Dizanterinin bulaşıcı olduğunu ve dizanteri mikrobunu ilk defa açıklamıştır.
    Ve bu bağırsak hastalığının tedavi usullerini ilk defa belirtmiştir.
3-İlk defa Amip ve Basil müessirlerini vasıflandırılmıştır. 

• Bilime Yön Veren İslam Alimleri, 1996, 1.Cild, S.14, 15.