Osmanlı'nın Meşhur Matematik Âlimlerinden Gelenbevî İsmail Efendi

Osmanlı'nın Meşhur Matematik Âlimlerinden Gelenbevî İsmail Efendi, 1730 senesinde Aydın Vilayetinin Saruhan sancağında bulunan Gelenbe kasabasında doğdu. 
Adı İsmail olmasına rağmen, doğduğu yerden dolayı Gelenbevi olarak tanınmıştır. 
1791'de Yenişehir'de vefat etti. 
Ataları Gelenbe'de müfti ve müderrislik yapmışlardı. 
Kendisi ise küçük yaşta yetim kaldığından, tahsiline başlayamamıştı. 

On iki-on üç yaşlarında bulunduğu esnalarda, bir gün sokakta çocuklarla ceviz oynuyordu. 
Bunu gören baba dostlarından bir şahsın; "Çok yazık! Ata ve ecdadın büyük alim ve ilim sahibiyken, sen sokaklarda dalgınlık ve başıboşluk içinde oyun oynuyorsun!" demesi üzerine, oyunu terk ederek o günden itibaren ilim tahsiline başlamıştı. 
Sonra İstanbul'a gelerek Yasinzade ve diğer alimlerden ilim tahsilini tamamlayarak, bütün gayret ve çalışmalarını, insanların yükselip, kemal sahibi olmaları için harcadı.

Gelenbevî'nin İstanbul'da bulunduğu esnada, Fransa'dan bir mühendis gelerek logaritma cetvelini Babıali'ye takdim etmişti. 
İstanbul'da bu ilmi kimsenin bilmediğini iddia etmesi üzerine Gelenbevi İsmail Efendi'nin evine gönderildi. 
Evdeki durumu gören Fransız, Gelenbevi'yi hiç yerine koyarak, logaritmayla ilgili bir mesele bırakıp; "Falan vakte kadar cevabını isterim" dedi. 
Fransız, hocanın evine tekrar neticeyi öğrenmek için geldiğinde cevap yerine İsmail Efendi, yazdığı logaritma risalesini* takdim etti. 
Çok şaşıran Fransız, Babıali'de Gelenbevi İsmail Efendi'nin zekâ ve kabiliyetine hayran olduğunu beyan etti. 
Reisülküttab Efendiye; "Şu adam Avrupa'da olsaydı ağırlığınca altın ederdi" demiştir.

Ömrünün sonunda yazdığı Cebir Kitabı**, çok kıymetli olup, tek başına Gelenbevi'in adının dillerde kalmasına fazlasıyla kâfidir.

* Şerh-i Cedavil-i Ensab. Logaritma cetvellerinin kuruluş biçimi ve kullanılışına dair bir risaledir. 
Akıcı bir Türkçeyle yazılmıştır. 
Gelenbevî, Fransız mühendisinin sorularını cevaplamak için yazmıştır.

** Cebir Kitabı, Kaynaklarda Hesabü'l-Küsûr veya Küsürât-ı Hesâb isimleriyle bilinen bu eser, en mühim kitabıdır.

• Bilime Yön Veren İslam Alimleri, 1996, 1.Cild, S.317, 318, 319.