KASTAMONU İLÇELERİ - Çatalzeytin

TARİHİ

Çatalzeytin 01.06.1954 tarihinde ilçe olmuştur.Tarihsel süreç içersinde,Osmanlı dönemine kadar.Çatalzeytin adlı bir yerleşim yerine rastlamak mümkün değildir.Ancak Çatalzeytin yöresinin tarihi,sınırları kuzeyde (kıyı kesiminden) Filyos/ Hisarönü’nden başlayarak Bafra’ya;Güneyde (iç kesimlerde)Gerede’den başlayarak Çankırı’ya denk uzanan ve İlkçağ Anadolusunda adına”Paphlagonia”denilen bölgenin içinde ,MÖ 6 YY.’a dek uzanmaktadır.Paphlagonia tarihine yönelik araştırmalarda yöredeki tarihi kalıntılar,Ginolu limanının,kıyı paphlagonia’sında yer alan bir kentçik olduğunu kanıtlamaktadır.Ahmet GÖKOĞLU,Paphlagonia(Kastamonu 1952)adlı eserinde Ginolu’yu GİNEOĞLU olarak adlandırmakta ve bugün sadece ufak bir su parçası ayakta duran kale için “Osmanlı eseri” demektedir.Ginolu kalesi, sürtüven burnu denen sarp ve dik kayaların üzerinde kurulmuştur.Kuzeyi sarp ve dik kayalar halinde denize iner.Diğer yönleri zayıf olduğundan yapay sue ve burçlarla desteklenmiştir.Kalan sur artıkları güney-batı kısmalarındadır.Kalenin ortasında moloz taşından yapılmış su mahseni bulunmaktadır.Bunun doğusun dada bina enkazı bulunmaktadır.MÖ 340’da yaşayan Yunan yazar Skylaks,burayı Kronis diye adlandırmıştır.Bilge UMAR ise Paphlagonia(Birinci basım.İstanbul:Ak yayınları,1988)adlı eserinde Kinolis olarak adlandırmıştır.Çatalzeytin’de ilk yerleşimlerin gerek yazılı gerek görsel bulgulardan Ginolu’da gerçekleştiği anlaşılmaktadır. Şimdi ilçe merkezinin bulunduğu yerde,yerleşimlerin ne zaman ve hangi nedenle başladığı konusunda kesin bilgiler bulunmamaktadır.Halk arasında Ginolu Çatalzeytin’in ilk yerleşim yeri olarak bilinmektedir.

Yörede Osmanlı egemenliği kurulmadan önce ve Osmanlı dönemi içinde,Çatalzeytin’e bağlı kavakören köyünün bulunduğu yerde,eski adıyla Zakro(Akçay)boyunda Mavro(Mamlay) adıyla büyük bir yerleşim yeri vardı ve kıyıda Gournıu (Ginolu) liman bulunmaktadır.

Çatalzeytin tarihinde Ginolu’dan sonra ikinci büyük yerleşim yeri olan Mamlay,günümüzün koşulları dikkate alındığın da bile önemli ekonomik etkinliklere sahne olduğu bir gerçektir.Yörede Osmanlı egemenliği kurulmadan önce ve Osmanlı döneminde Mavro-Mamlay çevresinde 14 su değirmeni,1 tane su hisarı,1 tane beziryağı üretim merkezi ile 2 adet değirmenci dükkanı bulunduğu söylenmektedir.


İLÇENİN COĞRAFİ YAPISI


Çatalzeytin ilçesi Batı Karadeniz bölgesinde yer almakta olup,kuzeyi, Karadeniz, güneyi Taşköprü ve Devrekani,doğusu;Sinop ili Türkeli ilçesi batısı,Abana ve Bozkurt ilçeleri ile çevrilidir.İlçenin güneyi çeşitli ormanlarla kaplıdır.Denize paralel dağlarla dik yamaçtan oluşur İlçe yüzölçümü 318 kilometrekaredir.İlçemizin sahil kesimi deniz seviyesinden yüksekliği 1 metredir.Kadı dağı 850 metre-Tomruk dağı 1028 metre-Kokarca dağı 918 metre,sakarya tepesi 524 metre,-Kavaklı tepesi 689 metre-Çorak metre-Alfat tepesi 239 metre-Güney tepesi 202 metre-Uluvay tepesi 689 metre-Çorak tepesi 489 metre.

Güney Kuzey yönünden akarak Karadeniz’e dökülen akçay, farya, karaçay, değirmendere, hardi çayı ve bunlardan başka irili ufaklı pek çok dere Çatalzeytin’in akarsularını meydana getirir.

ÜST FLORA Kayın,meşe,karaçam,sarı çam, kavak, gürgen, kestane, göknar, ıhlamur, kiraz,kızılcık,ceviz,ahlat,alıç,dut gibi ağaç türleri

ALT FLORA Orman gülü,ayı üzümü,çoban püskülü,yabani fındık,orman,eğrelti otları, gremineler ile çok çeşitli otlardan meydana gelir.

İlçe Batı Karadeniz iklim bölgesine girmektedir.İklim özellikleri bakımından yazları serin ve yağışlı,kışları soğuk ve karlı geçmektedir.Yağışlar genellikle ilkbahar ve sonbahar aylarında fazlalık göstermektedir.


İDARİ YAPISI

Belediye 1954 yılında kurulmuştur.Merkeze bağlı 2 mahalle(Merkez ve Çelebiler) vardır.İlçemizde 41 köy ve 149 köy altı yerleşim birimi bulunmaktadır. Arazinin dağınık ve engebeli olması köylerin dağınık olmasında en büyük etkendir.

NÜFUSU

22 Ekim 2000 nüfus tespitine göre ilçe merkez nüfusu 3.410,köylerin nüfusu 5.098 olmak üzere toplam nüfus 8.508’dir.İlçe nüfusu göçler sebebiyle sürekli azalmaktadır.


EĞİTİM

İlçemiz merkez ve 41 köyünde halen 5 köy ilk okulu, 3 İlköğretim Okulu ve Çok Programlı Lise ile eğitime devam edilmektedir. İlköğretim okullarında taşımalı sistem uygulanmakta olup çevre ve köylerdeki öğrenciler bu okullara taşınmaktadır. Merkez Yunus Emre İlköğretim Okulunda 509,Paşalı İlköğretim Okulunda 246,Kirazlı İlköğretim Okulunda 90 ve 5 köy İlköğretim Okullarında 66, Çatalzeytin Çok Programlı Lisesinde 74 öğrenci eğitim yapmaktadır.

KÜLTÜR

İlçemizde emekliler çoğunluktadır.kültürlü,katılımcı,sosyal ve kültürel etkinliklere eğilimli halk kitlesine sahiptir.Göç nedeni ile genç nüfus çok azdır.1977-1984 yılları arasında Turizm Bakanlığı önemli günler kataloğunda yer alan etkin festivaller düzenlenmiştir.Turistik tesislerin tamamlanması ile benzer çalışmaları yapmak mümkün olacaktır.İlçede iş olanakları olmadığından emekli nüfus çoğunluktadır.Çatalzeytin halkı katılımcı,sosyal ve kültürel etkinliklere eğilimlidir.İçenin ilk yerel gazetesi “Bizim Çatalzeytin” adıyla 1969-1974 yılları arasında çıkmıştır.Daha sonra 1982 yılında yayına giren “Çatalzeytin Mektubu” gazetesi aylık olarak düzenli çıkmaktadır.1977-1984 yılları arsında yapılan festivaller döneminde sosyal ve kültürel çalışmaları belgeleyen Festival 1-2-3-4 dergileri çıkarılmıştır


TARIM

İlçemizin arazi yapısının dağlık oluşu ve denizden itibaren devamlı olarak yükselmesi, tarım ve hayvancılığın geniş çaplı yapılmasını engellemektedir.İlçemizin 21580 hektar olan toplam yüzölçümünün 5483 hektarı tarıma elverişlidir.Buralar 3-4 ncü sınıf tarım arazisi olup, susuz tarım alanlarıdır.İlçemizde tarım ve hayvancılık dededen görme usullerle yapılmaktadır.Tarımda kimi bölgelerde öküzlerle toprak aktarma terk edilmekte ve küçük el traktörleri yaygınlaşmaya devam etmektedir.

İlçemiz fındık,kestane,ceviz ve zeytin yetiştiriciliğine uygundur.Fındık üretimi komşu ilçelere göre çok geridedir.Tarımda çeşitliliği ve kaliteyi artırmak amacıyla Özel İdare ve S.Y.D.V.tarafından çeşitli projeler gerçekleştirilmektedir.Örtü altı sebze yetiştiriciliğini geliştirmek amacıyla Özel İdare destekli 13-S.Y.D.V.tarafından 16 olmak üzere 29 adet sera dağıtılmıştır.Bu seralarda genellikle salatalık,domates,fasulye,marul ve ıspanak yetiştirilmektedir.

Ceviz üretimini geliştirmek ve kaliteli ceviz üretmek amacıyla Özel İdare Müdürlüğü tarafından 1996 yılından itibaren1500-S.Y.D.Vakfınca 1999 yılında 2000 adet olmak üzere 3500 adet aşılı ceviz fidanı vatandaşa dağıtılmıştır.

1999 yılı içinde İlçemiz Kaymakamlığı tarafından Bandırmadan 800 adet ücretsiz kaliteli sofralık zeytin fidanı getittirilmiş ve halkımıza dağıtılmıştır.Adını zeytin ağacından alan ilçemizde zeytinciliğin geliştirilmesine çalışılmıştır.Özel İdare tarafından kivi fidanları getirilmiş ve dağıtılmıştır.Kiviler meyve vermeye başlamıştır.

İlçemiz ve köylerinde 7 adet tarımsal kalkınma kooperatifi bulunmakta olup,bunların uğraş alanları genellikle orman emvalleridir.


HAYVANCILIK

İlçemizde 4500 civarında büyükbaş hayvan bulunmakta olup,bunların büyük kısmı dağlık yörelerimizdedir.Bunlar yerlik ırk veya melezdirler.İlçemizde yaygın bir göç olması,köylerde genellikle yaşlı ve emeklilerin bulunması nedeniyle her evin ihtiyacını karşılayacak ve bakabilecekleri ortalama 1 ile 3 hayvanı bulunmaktadır.Dağlı köylerde hayvan sayısı artmaktadır.4-5 köyümüzde kurbanlık hayvan besisi yapılmakta,her yıl ortalama 10 kamyon hayvan büyük şehirlere götürülmektedir.Dağ köylerimizde hayvanlar Haziran ayından itibaren besi için yaylalara çıkarılmaktadır.İlçemiz S.Y.D.Vakfınca 1998 yılı içinde 22 adet Büyükbaş hayvan 22 vatandaşımıza teşvik amacı ile verilmiştir. Ayrıca 1999 yılı içinde İlçemiz S.Y.D.Vakfınca 34 büyük baş hayvan alınmış olup 34 aileye dağıtımı yapılmıştır.

Ayrıca yine İlçemiz S.Y.D.Vakfınca 190 küçükbaş hayvan alınmış 19 aileye dağıtımı yapılmıştır.İlçemizde hayvancılığın gelişmesi amacı ile bu tür çalışmaların devam edilmesi gerekmektedir.Hayvan ırkının islahı amacıyla 1996 yılında başlatılan suni tohumlama çalışmaları artarak devam etmektedir.2000 yılında 10.10.2000 tarihi itibari ile 296 adet tohumlama yapılmıştır.


BALIKÇILIK

Ginolu balıkçı barınağı faaliyete geçtiği andan itibaren Karadeniz’li balıkçıların uğrak yeri olmuştur.İlçemiz balıkçılarının olduğu gibi komşu il ve ilçelerdeki balıkçılarda Çatalzeytin balıkçı barınağına gelmektedirler.

İlçemizde yirminin üzerinde irili ufaklı tekne mevcuttur.Bunlar genel olarak voli kayığı niteliğinde fazla büyük olmayan teknelerdir.Uzatma ve çevirme ağlarıyla kıyı balıkçılığı yapmaktadırlar.Özellikle palamut sezonu olan Eylül,Ekim ve Kasım ayları arası yoğun faaliyet görülmektedir.

İlçemiz sahillerinin trol avcılığına uygun olması ve 3 mil dışında avlanmaları serbest olduğu için Karadeniz’li trol gemileri avlanmak için ilçemizde uzun süre durmaktadır.İlçemize gelen trol gemileri genel olarak mezgit,barbunya,tekir,kalkan avlanmakta bunlar toplayıcılar aracılığıyla Samsun, Ankara, İstanbul’a gönderilmektedir.Balıkçı gemileri avladıkları balıkları karaya çıkarmak ve naklini sağlamak için Ginolu balıkçı barınağına girmektedirler.Çatalzeytin Ginolu Balıkçı Barınağı geniş gemi yanaşma ve balık yükleme alanına sahip olması ve ana yollara yakınlığı nedeniyle bölgedeki en önemli ve hareketli barınaklardan biri olma özelliği taşımaktadır.Özellikle hamsi sezonunda,hamsi sürülerini takip eden büyük gırgır filolatı ilçemize gelmektedir.Bir günde 300-500 ton arası hamsi avlanmakta bunlar nakil için ilçemiz ve çevre ilçelerin araçlarından da faydalanılmaktadır.

SANAYİ

İlçemiz İsmail köyünde kaşar peyniri tesisleri mevcut olup kaşar peyniri üretimi yapılmaktadır.Pazar problemi bulunmamaktadır.Tesis, süt bulmakta zorluk çekmekte bunu da Devrekani ilçesinden temin etmek zorunda kalmaktadır.

İlçemizde önemli bir sanayi kuruluşu yoktur. Çağlar köyünde kurulan 5000 m3 kapasiteli kereste fabrikası vardır.

İlçemiz merkez mahallesinde küçük çapta bir tekstil açılmış olup üretime maddi imkansızlıklar sebebiyle üretimi durdurulmuştur.

İlçemiz merkez mahallesinde Özel sektör tarafından kum çakıl üretim tesisi açılmış olup üretimi devam etmektedir.Civar ilçelere büyük hizmet vermektedir.


TURİZM

Çatalzeytin ilçesi Karadeniz sahilinde yeşil ile mavinin kaynaştığı tüm doğa güzelliklerini bünyesinde barındıran bir yerleşim yeridir.Alt yapı ve turistik tesislerin kurulması büyük sermaye gerektirdiğinden otel ve pansiyon eksikliği vardır.Halk,ev pansiyonculuğu yapmaya teşvik edilmektedir.

İlçemizde 1993 yılında İl Özel İdare Müdürlüğünce 10 adet bungolow evleri yaptırılmış olup müstecir tarafından işletilmektedir. İlçemizde özel sektöre ait bir otel mevcut olup halkımıza ve gelen misafirlere hizmet vermektedir. Ayrıca İl Özel İdare Müdürlüğü ve Belediye İşbirliği ile gazino binası yapılmış olup müstecir tarafından işletilmektedir.1977-1984 yılları arasında Turizm Bakanlığı önemli günler kataloğunda yer alan” Çatalzeytin Ginolu Gümüş Balık Festivali”10 yıl kesintisiz düzenlenmiştir.Festivaller Batı Karadeniz Bölgesinde büyük etkinlik yaratmış,ilçenin tanıtılmasında büyük rol oynamıştır.İlçede faaliyet gösteren S.S.Turizm geliştirme kooperatifinin Kaşlıca köyü sahil bandında 5 dönüm arazisi vardır.Kooperatif turistik tesisler yapmayı amaçlamaktadır.İlçemiz Ginolu mevkiinde Çatalzeytin kaymakamlığı Köylere Hizmet Götürme Birliğince 1999 yılı içinde sosyal tesisler yapılmış olup halkın hizmetine açılmıştır.Özellikle Kastamonu ili ve çevre ilçelerden büyük ilgi görmüştür.Tesislerimizde büfe,duş,soyunma kabini,büfe, çaybahçesi,çocuk parkı,voleybol sahası,mini futbol sahası ile hizmet vermektedir.