KASTAMONU İLÇELERİ - Daday

Daday İlçesi Batı Karadeniz Bölgesinde Kastamonu İline bağlı İl Merkezine 35 Km. mesafede olan bir ilçedir. İlçe Tarihi ev ve konakları, Atlı Turizmi, etli ekmeği, Ballıdağ Göğüs Hastalıkları Hastanesi, ormanlık yapısı ve yazın serin kışın soğuk geçen iklimi ile tanınır.


DADAY'IN TARİHİ

Daday'ın bilinen tarihi M.Ö. 5000 yılına kadar gitmektedir. Bu nedenle çevre, tarih öncesi ve tarih sonrası hakimiyet kuran uygarlıkların izlerini taşımaktadır.

Miladi 1869 yılında yayınlanan Kastamonu Salnamesine göre Kastamonu Sancağının ilçesi olduğu bilinen yörenin Osmanlı Hakimiyetine geçişi Fatih Sultan Mehmet (1460) zamanına rastlar. Fatih Sultan Mehmet 1460 yılında, 1292'den beri süre gelen Candaroğulları hakimiyetine son vererek Osmanlı topraklarına katmıştır. 460 yıl Osmanlı hakimiyetinde kalan yöre istilaya maruz kalmadığı gibi herhangi bir harbe de sahne olmamıştır.

Tarih öncesi çağlar dahil, Kaşka Türkleri, Etiler, Paflagonyalılar, Kimmerler, Lidyalılar, Persler, Yunanlılar, Rumlar, Romalılar, Bizanslılar, Araplar, Danişmentler, Selçuklular, Candaroğulları ve Osmanlı dönemlerinin bazen gözde bazen gözden uzak bir yerleşim yeri olan Daday, binlerce yıllık bir maziye sahiptir. Daday adının Türk- İslam çağından önce Dadybra olduğunu, M.S. 6. yüzyılda yaşayan Harekles'in ( Synekdemos ) adlı eserinden öğreniyoruz. Dadybra kelimesinin orman yetişmesine elverişli toprak anlamına geldiği de söylenmektedir. Dadybra diye hangi tarihten beri söylendiği tam olarak tesbit edilebilmiş değildir. Daday’ın merkezi ve çevresindeki Sorkun, Küten, Honsalar, Siyahlar ve Çayırlı köyleri Roma ve Bizans çağından daha önceleri meskûn yerlerdir. Arkeolog ve tarihçiler Daday'ın bir yerleşim yeri olarak seçilmesinin Kastamonu ile aynı anda birbirine çok yakın zamanlarda olduğu görüşündedirler. Verimli toprakları, işlenebilir kayalıkları, bol ormanları, gür su kaynakları ve çayları göz önünde bulundurulduğunda, bu görüşe hak vermemek ve başka türlü düşünebilmek de mümkün değildir.

Osmanlı İdaresi

Fatih Sultan Mehmet 1460 yılında Candaroğulları Beyliğine son vererek Kastamonu ve çevresini Osmanlı Devletine bağlı bir sancak haline getirmiştir. Daday, Osmanlı Döneminde Candaroğulları çağındaki önemini bir hayli yitirmiştir. Daday, 1284 Hicri yılına kadar Kastamonu'ya bağlı bir kadılık halinde idare edilmiş, bu tarihten sonra ilçe olmuştur. Bir ara Sorkun ve Azdavay kadılıklarına da ayrılan Daday'a bir ara Eflani'nin de kadılık olarak bağlı olduğuna bazı kayıtlarda rastlanmaktadır.


COĞRAFİ YAPISI


Daday Batı Karadeniz Bölgesinde yer alıp Doğusunda Kastamonu, Kuzey Doğusunda Küre, Batısında Zonguldak, Eflani İlçesi, Kuzeyinde Azdavay, Güneyinde Araç İlçesi ile çevrilidir. İlçenin yüz ölçümü 973 km2 dir.

Daday'da Kuzey Anadolu iklimi hakimdir. İsfendiyar Dağları Karadeniz ile irtibatını kestiğinden Daday deniz iklimi tesiri altında değildir. Ilgaz dağı da İç Anadolu ile ilçe arasında bir engel oluşturduğundan tam anlamıyla bir kara iklimi de hakim sayılmaz. İki iklim arası gidip gelmeler bazı yıllar istikrarsız mevsimler yaşanmasına sebep olur. Fakat kar genellikle çok yağar, kış uzun sürer.

İlçe, bitki örtüsü bakımından çok zengindir. Batı, Kuzey ve Güney kesimlerinde ormanlık alanlar ve yükseklerde yaylalar vardır. Ormanlık sahaların etek kısımlarında yapraklı ve maki türleri, yükseklere doğru yapraklı ve ibreli türler, en yükseklerde ise ibreli ağaçlar hakimdir. Köknar, Meşe, Kayın, Çam, ekseriyeti teşkil eder. Söğüt, Kavak, Ceviz gibi sanayide kullanılan ağaçların yanısıra Elma, Armut, Ahlat, Erik, Ayva, Fındık ve diğer türler de çoktur. Orman olarak 9630 hektar baltalık, 4781 hektar korulu baltalık, 3 hektar bozuk koru baltalık, 14.844 hektar bozuk orman, 8122 hektar açık saha vardır. Açık saha ile birlikte toplam orman sahası 210.770 hektardır. Tarıma elverişlidir. En yüksek tepeleri, Ballıdağ, Bakır Tepe, Sarıçam, Keklik Tepesi ile çevrili coğrafi yapısı son derece dağınık bir yapıya sahiptir.


NÜFUS DURUMU

İlçemize bağlı 60 köy ile Belediye sınırları içersinde 4 mahalle mevcut olup, bunlara ait 80 adet aile kütüğü vardır.

22 Ekim 2000 tarihinde yapılan Genel Nüfus Sayımına göre İlçe merkezi nüfusu toplamı 4.625 köyler toplamı 6.556 olmak üzere ilçenin toplam nüfusu 11.181’ dir. Buna göre nüfusun köylere göre, Çeşitli Mesleklere, Eğitim durumlarına ve cinsiye göre dağılımı şöyledir.


İDARİ DURUM

1946 yılında Azdavay’ın ayrılması ile bu günkü durumuna gelen İlçemize bağlı 4 Mahalle ve 60 köy bulunmaktadır. Coğrafi yapıya bağlı olarak son derece dağınık bir yerleşim arz eden İlçede oba ve mezra şeklinde olmak üzere toplam 264 yerleşim yeri mevcuttur.

Belediye:

İlçemiz Belediyesi 1873 yılında kurulmuştur. 4.625 nüfusa hizmet veren belediyede 2004 yılı sonu itibariyle 15 adet kadrolu 20 adet de geçici personel görev yapmaktadır.

Şehir içi ve mahalle sokakları ihtiyaca cevap verecek şekilde açılmış olup,% 70 oranında asfalt ve parke taşı ile döşetilmiştir.

Köyler:

İlçemize bağlı 60 köy bulunmaktadır. Elektriksiz köy yoktur. Hemen hemen bütün köylere Köy Hizmetlerince içme suyu getirilmiş olmakla beraber bazı köylerin içme suları yetersiz kalmaktadır.

İlçede halen faaliyetine devam eden Daday İlçesi Köylerine Hizmet Götürme Birliği köylerin altyapı ve diğer hizmetleri için çalışmalarını sürdürmektedir. Birlik 1 Halı saha tesisine sahip olmakla birlikte hizmetlerinde kullanılmak üzere 1 adet Toyota Çift Kabin pikap ve sağlık taramalarında kullanılan 1 adet Ambulansı vardır. İş makinesi olarak Kamyon ve Katoya ihtiyaç bulunmaktadır.


SOSYAL DURUM

Tabii güzellik yönünden ender bir yapıya sahip olan ilçede sessiz ve sade bir hayat görülmektedir. Nüfus yoğunluğunu arttıran fabrika, yüksekokul, askeriye gibi birimler bulunmamaktadır

İlçe halkı gelenek ve göreneklerine bağlı olup, misafirperverdir. Milli bayramlarda bütün halkın ilgisi ve katılımı yüksek seviyededir. Dini bayram ve günlerde ise dini vecibeler, örf adetler yerine getirilmektedir.

Cumartesi günü kurulan pazarda İlçe halkı ve köylüler ihtiyaçlarını karşılamaktadır.

1-Sağlık Durumu

Sağlık hizmetleri 25 Yataklı Devlet Hastanesi ve 250 Yataklı Ballıdağ Gögüs Hastalıkları Hastanesi ile biri merkezde diğeri Selalmaz köyünde olmak üzere 2 Sağlık Ocağı tarafından yürütülmektedir. 6 köyde Sağlık Evi mevcut olup, bunların hiç birinde ebe bulunmamaktadır. Ballıdağ Gögüs Hastalıkları Hastanesi Türkiye’nin önde gelen sağlık tesislerindendir. İlçeye ekonomik ve sosyal yönden pek çok faydalar sağlamaktadır.

2- Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı

1986 yılında faaliyete geçen Daday Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfının fakir ve yoksul vatandaşların sağlık ve sosyal ihtiyaçlarının karşılanmasında önemli bir rolü vardır.

2004 Yılında 453 kişiye Gıda, 2940 kişiye Sağlık, 313 kişiye nakit, 80 kişiye yakacak, 764 kişiye eğitim- öğretim yardımı, 2 kişiye barınma yardımı, yapılmıştır.

2004 yılında 34 aileye Yem bitkileri (korunga) Ekim Alanlarını Geliştirme Projesi gerçekleştirilmiş olup, 34 aileye korunga dağıtımı yapılmıştır.


EĞİTİM VE KÜLTÜR VE TURİZM DURUMU:


İlçede halen 1 Genel Lise, 1 İmam-Hatip Lisesi, 2 İlköğretim Okulu, 1 Yatılı İlköğretim Bölge Okulu, köylerde 11 ilköğretim okulu ve Selalmaz köyünde Pansiyonlu İlköğretim okulu ile eğitim-öğretime devam edilmektedir. Halen köylerimizde 11 İlköğretim Okulu mevcuttur.

19 köyümüzü kapsayan taşımalı sistemle merkezdeki iki ilköğretim okulumuza öğrenci taşınmaktadır. Taşınan öğrenci sayısı 179’dur.

Köy İlköğretim okullarında 135 öğrenci, İlçe merkezindeki İlköğretim okullarında 623,öğrenci mevcuttur. Lise’de 161, İmam-Hatip Lisesinde ise 45, Yatılı İlköğretim Bölge Okulunda 236’sı yataklı,20’i gündüzlü olmak üzere 256, Pansiyonlu İlköğretim Yatılı Okulda 108’i yataklı, 18’i gündüzlü olmak üzere 126,öğrenci eğitim-öğretimlerini sürdürmektedir. Bu durumda ilçemizde temel eğitime devam eden öğrenci sayısı 1374’dır.

4 İlköğretim Okulumuzun folklor ekibi mevcut olup, İlimiz ve çeşitli yörelere ait oyunlar sergilenmektedir.

İlçemiz Halk Eğitim Merkezi Müdürlüğünce açılan kurs faaliyetlerine katılan kursiyer sayısı 217 olup, halen 8 kurs faaliyetini sürdürmektedir.

İlçenin okur-yazar nüfusu toplam nüfusun % 95.6 dır. Okumaya yazma bilmeyenlerin tamamına yakını 60 yaş üzeri nüfus içindedir.

1 adet Amatör spor kulübünün bulunduğu ilçede 300 seyirci kapasiteli futbol sahası vardır.

İlçede 1 Halk Kütüphanesi mevcut olup, Bu kütüphaneden öğrenciler ve ilçe halkı yararlanmaktadır.

İlçede El Dokuması Atölyeleri mevcuttur.

Özellikle Hafta sonları yerli ve yabancı turistlerin ziyaret ettiği tarihi konaklar ve Atlı Turizm Merkezi ile dokuma atölyeleri ilgi ile gezilmektedir.


ULAŞIM VE ALT YAPI DURUMU:

İlçemiz Kastamonu İline 29 Km. mesafede olup, ulaşım asfalt yolla sağlanmaktadır. Köy yolları ise genelde stabilize olup, köy yollarının önemli bir kısmı da asfaltlanmıştır. İklimin sert oluşu zaman zaman kış mevsiminde yolların kapanmasına ve ilçe ile köylerin ulaşımının kesilmesine neden olmaktadır.

İlçeden posta sevkıyatı haftada 5 gün (Cumartesi - Pazar hariç) Kastamonu PTT merkezi ile günlük posta alışverişi yapılmaktadır.


PTT Müdürlüğü mektup, telgraf, havale, koli, faks, on-line havale, kredi kartı, elektrik fatura, cep ve sabit telefon fatura tahsilâtı yapılmaktadır.

İlçemizde halen TRT’nin 1, 2 ,3, ve 4. Kanal yayınları izlenebilmekte olup Ayrıca özel TV kanallarından STAR, TGRT, STV ve SHOW, ATV, CNN TÜRK, STAR , NTV ve KANAL D kanalları da izlenebilmektedir.


GEZİLİP GÖRÜLEBİLECEK YERLERİ

DADAY HÜKÜMET KONAĞI

Tarihi Hükümet Konağı binası İlçe merkezinde Ağustos 1891 Yılında zamanın Kastamonu Valisi Abdurrahman Paşa'nın temelini atmış ve 25 Kasım 1891 tarihinde Vali Vekili Muharrem Bey tarafından hizmete açılmıştır. 1893 Yılında Zamanın Daday Kaymakamı Şair Eşref tarafından makamın duvar ve tavan süslemeleri yaptırılmıştır. Halen Kaymakamlık, Malmüdürlüğü, Nüfus Müdürlüğü ve Adliye bu binada hizmet vermektedir.

SEYİBEYOĞLU (KÖPEKÇİOĞLU) KONAĞI:

03 Nisan 1330 (M.1912) tarihinde yapılmış olan Köpekçioğlu Konağı 3 katlı olup en önemli tarihi yapılarımızdandır. Tavan Süslemeleri, kapı ve pencere işlemeleri tarihe önemli derecede tanıklık eder.

30 Ağustos 1925 tarihinde Mustafa Kemal ATATÜRK’ün Daday’ı ziyaretlerinde ziyaret ettiği ve konakladığı konağın Restorasyon çalışmalarına başlanmış, ancak tamamlanamamıştır.

Konağın turizm alanında değerlendirilmesi ve İlçe ve Ülke tanıtımına katkı sağlanması düşünülmektedir.

ÇÖLMEKÇİLER KÖYÜ ATLI TURİZM MERKEZİ VE AT ÇİFTLİĞİ

Türkiye’nin ilk atlı spor turizm merkezidir. Dünyanın 22 ülkesinden gelen yabancı turistleri ve ülkemizin üst düzey yerli ziyaretçilerini ağırlamaktadır.

BALLIDAĞ GÖĞÜS HASTALIKLARI HASTANESİ:
Daday ilçemizin en güzel ormanlık alanına sahip Ballıdağ'da ilçenin kuzeyinde çam ormanlığı olan bir bölgede adeta turistik bir oteli andıran güzel bir yapı vardır. Burası Sağlık Bakanlığı - Ballıdağ Göğüs Hastalıkları hastanesidir. İlçeye 6,5 km uzaklıktadır.

HONSALAR TEPESİ TÜMÜLÜSÜ : Alipaşa köyünün hemen girişinde yer almaktadır. M.Ö.6. Yüzyılda Lidyalılar zamanından kalmadır.

MEYRE MABEDİ: Daday'a 40 km. uzaklıktaki Aktaştekke Köyüne bağlı MEYRE mahallesindedir. Mabet'in kitabesi Gökgöz köyündeki bir evin avlu duvarındadır. Kitabede şunlar yazmaktadır: "Hayırlı olsun. Atalarının taptığı Zeus Benitemus'a müdür, atadan kalma kabile reisliğini alan, mukaddes yerleri kurmuş, hususi has ve birinci memur olan ve mabetin temelini atan ve Arimios diye isimlendirilen Gios'un oğlu markos Aurellios Alexandros ki o kabile reisi has kurucu, besleyici, Pontus eyaletinin başrahibi olup pek itibarlı, Amastris şehrinin en büyük memuriyetini icra etti. Bitinya ve Pontus eyaletinin başrahibi idi. Mukaddes Antnios tarafından (İmparator Caracalla) şöhret gördü. Devletin bütün hürmetli memuriyetlerine itibar kazandı. Nihayet Aurellios Alekxandros 279 yılında hevesle mabeti yaptı ve techiz etti".

CINGARA MAĞARAS: Gökören Köyünde Göktepe denilen dağın eteğindedir.

KAYA MEZERLARI: Daday'a 6 km. uzaklıktaki İnciğez Köyündedir.

TAŞLI BAYIR SARKIT MAĞARALARI: Akılçalman Köyüne bağlı Olucak mahallesi yakınlarındadır. Doğal yeraltı mağarasıdır. İçerisinde 0,5 metreden 4 metreye kadar uzanan SARKITLAR vardır. 8 odalıdır.

AKILÇALMAN DA BİR MABET: Daday'a 12 km. uzaklıktaki Akılçalman Köyünün Buzağıveren mahallesindedir.

ALİPAŞA CAMİ: Honsalar Köyündedir. Yapım tarihi. H.810-M.1407 dir.

HONSALAR HAMAMI: Honsalar Köyündedir. 1666 tarihlidir.

BİZANSLILARDAN KALMA BİR KİLİSE: 12 km. uzaklıktaki Hasanağa Köyü sınrları içindeki Karabo ve Kiraz arasında, ırmak kenarındadır.

ASAR KALESİ: Sorkuncuk Köyü yakınlarında.

SAREN KALESİ VE AKKAYA'DA ÜÇ ODA: Bezirkan Köyü yakınlarındadır.