KASTAMONU İLÇELERİ - Tosya

TARİH VE COĞRAFYA:

Tosya, tarihi süreç içerisinde Kuzeybatı Anadolu’da önemli bir kültür ve ticaret merkezi olarak bilinmektedir. Tosya adı ilk defa Prehistorik dönemlerde “Zoaka”, Bizans döneminde “Doccia” olarak kullanılmış, Türk fethinden sonra da “Tukıya” adıyla kullanılagelmiştir.

İlçe, geçmiş dönemlerde sırasıyla Gasgas, Hitit, Firik, Lidya, Kimer, Trak, Roma ve Bizans egemenliği altında kalmıştır. Tosya ve çevresi IV. yüzyılın sonlarından XI. yüzyılın sonuna kadar yaklaşık yedi yüzyıl Bizans egemenliğinde kalmıştır.

1071 Malazgirt zaferinden sonra Selçukluların önderliğinde Orta Asya’dan gelen Türk boylarının Fetihle alınan yerlere iskân edildiği görülür. Ancak Paflagonya adı verilen ve Kuzeybatı Anadolu’yu da içine alan bu bölgenin fethi XI. Yüzyılın sonlarına kadar sürmüştür. Tosya’da doğal olarak bu yüzyılın sonunda Türk topraklarına katılmıştır.

Milli Mücadele yıllarında eli silah tutan Tosya’lılar cephede savaşırken geriye kalanlar cepheye silah ve mühimmat sevkiyatında bulunmuşlardır. Tosya, işgale uğramamış olmasına rağmen, Kuvayımilliye’ye her türlü desteği sağlamış; Sakarya ve Başkomutanlık Meydan Savaşları’nda resmi kayıtlara göre 310 şehit vermiştir.

Tosya, Batı Karadeniz Bölgesinde yer alan Kastamonu İline bağlı bir ilçedir. 41 derece 01 dakika kuzey enlemi ile 34 derece 03 dakika doğu boylamındadır. Kuzeyde Kastamonu Merkez ilçesi, Doğu ve Güneydoğu’da Çorum, Güney ve Güneybatısında Çankırı illeri ile çevrilidir. Yüzölçümü 119.500 hektardır. Devrez ve Derinöz çayları ilçenin belli başlı akarsularıdır.

Kuzey Anadolu Fay hattında bulunmaktadır. Tarihte birçok depreme sahne olmuştur. 1943 yılında Tosya-Ladik hattında meydana gelen 7,6 şiddetindeki depremde ilçe merkezinde 1200 kişi hayatını kaybetmiştir.

NÜFUS:

2000 Genel Nüfus Sayımına göre İlçe Merkezinin nüfusu 23.257, köylerin nüfusu 18.738 olup, toplam ilçe nüfusu 41.995 kişidir. Nüfus yoğunluğu ovalık alanlarda yüksek, dağlık alanlarda ise düşüktür.

Merkez nüfusunun 11.431’i erkek, 11.826’sı kadın; Köy nüfusunun ise 8.879’u erkek, 9.859’u kadındır

İDARÎ DURUM:

İlçemize bağlı 1 belde ve 52 köy bulunmaktadır. İlçe merkezi 23 mahalleden, Ortalıca Beldesi 2 mahalleden oluşmaktadır.

Küçük yerleşim merkezleri en az 10–15 haneli köy altı yerleşim birimleri olup; mahalle olarak adlandırılmaktadır.

İlçede; 24 adet İlçe Müdürlüğü ile Zonguldak Meteoroloji Bölge Müdürlüğüne bağlı Tosya Meteoroloji İstasyon Müdürlüğü bulunmaktadır.

SOSYAL DURUM :

İlçemiz, tarih boyunca çeşitli medeniyetlere ev sahipliği yapmıştır. Yakın tarihe kadar çeşitli azınlıklarla beraber yaşamış olması sebebiyle; kendi içine kapanık, gelenek ve göreneklerine sıkı bir şekilde bağlı bir yaşantı ve kültür yapısı ortaya çıkarmıştır. Sosyal kurumların gelişmemiş olmasında geleneksel yapı rol oynamaktadır. Buna karşın Kaymakamlıkça düzenlenen panel, konferans ve yarışmalar, Belediye Başkanlığınca düzenlenen açık hava konserleri, okulların getirmiş oldukları gezici tiyatro grupları, geleneksel halı saha futbol turnuvası sosyal ve kültürel yaşantının hareketlenmesini sağlamıştır.

—Halkın Örf ve Adetleri

İlçemiz, Anadolu kültürünü gelenekleriyle günümüzde de sürdürmektedir. Özellikle düğün ve bayramlarda genç kızlar ve kadınlar üçetek, sevai, bindallı, camfes, kadife, kutnu gibi yerel giysilerini giymektedirler.

—Sosyal Tesisler

—Belediye Başkanlığına ve şahıslara ait üç adet düğün salonu,

—Gençlik ve Spor İlçe Müdürlüğüne ait 1500 kişilik kapalı spor salonu, 2500 kişilik çim zeminli stadyum ve 300 kişilik Yatılı İlköğretim Bölge Okulu spor salonu,

—Şehrin muhtelif yerlerinde çocuk oyun bahçeleri ile İlçe Merkezinin dışından geçmekte olan D–100 karayolu üzerinde faaliyet gösteren üç dinlenme tesisi,

—İlçemiz Halk kütüphanesinde 100 kişilik konferans salonu,

—Ayrıca, Halk Eğitim Merkezi ve okullarda da salonlar mevcut olup, belli dönemlerde okullar ve öğrenciler tarafından çeşitli oyun ve müsamerelerde kullanılmaktadır.

SAĞLIK:

Tosya Devlet Hastanesi 125 yataklı olup, 2 Genel Cerrahi Uzmanı, 1 Dâhiliye Uzmanı, 2 Kadın Hastalıkları Ve Doğum Uzmanı, 1 İntaniye Uzmanı, 1 Çocuk Hastalıkları Uzmanı, 1 Ortopedist, 1 Çocuk Hastalıkları Uzmanı, 1 Göz Hastalıkları Uzmanı, 2 Diş Tabibi, 5 Pratisyen Hekim, 1 Psikolog ve 1 Diyetisyen hizmet vermektedir. Hastanede; 1 Müdür, 2 Müdür Yardımcısı, 1 Şef, 17 Sağlık Memuru, 5 Laboratuar Teknisyeni, 5 Anestezi Teknisyeni, 22 Hemşire, 3 Ebe, 1 Ayniyat Saymanı, 8 Genel İdare, 23 Hizmetli Ve 40 Temizlik İşçisi Görev yapmaktadır. (28.06.2005 tarihi itibariyle)

Devlet Hastanesinde; Nöroloji, Üroloji, Kardiyoloji ve KBB Uzmanına ayrıca, 20 Hemşireye ihtiyaç bulunmaktadır. (28.06.2005 tarihi itibariyle)

İlçe merkezinde 3, köylerde ise 8 Sağlık Ocağı ( Ortalıca, Akbük, Yenidoğan, Çevlik, Çepni, Aşağı Kayı, Kilkuyu ve Büyük Sekiler ) mevcut olup; Ortalıca ve Akbük dışındaki Sağlık Ocaklarında doktor bulunmamaktadır. (28.06.2005 tarihi itibariyle)

ULAŞTIRMA:

İlçemiz D–100 karayolu üzerindedir. 775 nolu Kastamonu-Çorum Devlet Karayolu da İlçemizden geçmektedir. İl Merkezine 71 km, Ankara’ya 240 km., İstanbul’a ise 430 km. uzaklıktadır.

Toplam 308 km. köy yolunun, 159 km.si asfalt (%52), 149 km.si stabilize (%48) yoldur.

Elektriği, telefonu ve suyu bulunmayan köy bulunmamaktadır.

Tosya Merkez:
Santral Kapasitesi	10.603
Çalışan Abone Sayısı	8.448
Kartlı Ankesör Sayısı	21
Smar Kartlı Ankösör Sayısı	4
ADSL Abone Sayısı	160
Köyler
Santral Kapasitesi	5.047
Çalışan Abone Sayısı	4.327
Kartlı Ankesör Sayısı	4
Toplam Santral Kapasitesi	15.650
Çalışan Abone Sayısı	12.775

İlçemize bağlı Gökçeöz, Çaybaşı, Akbük, Ermelik, Yenidoğan, Dağardı, Sekiler, Çevlik, Aşağıkayı, Gövrecik, Kayaönü, Kilkuyu, Gökomuz, Yağcılar, Suluca, Ortalıca, Sapaca, Ekincik olmak üzere 18 köyde telefon santrali bulunmaktadır.

KÜLTÜR VE TURİZM:

İlçemizde halkın sosyal yaşantısında “bağ kültürü”nün önemli bir yeri vardır. Halkın büyük bir kısmı baharın gelmesi ile beraber bağlara gidip “gümele” adı verilen ahşap iki katlı bağ evlerine yerleşmektedir. Buralarda son bahara kadar hem bağ işlerini yapıp kışlık erzakını temin etmekte hem de şehrin gürültüsünden uzak huzurlu bir yaz dönemi geçirmektedir. Ayrıca yine ilçemiz sınırlarında bulunan Üçoluklar, Dipsizgöl, Yeşilgöl, Çukurhan, Kösençayırı gibi dinlenme ve mesire yerleri yaz aylarının gelmesi ile sosyal yaşantıyı hareketlendirmektedir.

İlçe, Anadolu kültürünü gelenekleriyle günümüzde de sürdürmektedir. Özellikle düğün ve bayramlarda genç kızlar ve kadınlar üçetek, sevai, bindallı, camfes, kadife, kutnu gibi yerel giysilerini giymektedirler. Bu giysilerin yaka, omuz, göğüs ve etekleri hayvan motifleriyle süslemektedir.

—Yöresel Yemekler

Tosya’nın kendine özgü değişik yemekleri vardır. Bunlardın en önemlisi düğünde, bayramda, cenaze evinde sabah öğle ve akşam her öğünde ana yemek olan pirinçten yapılan “Tosya Pilavı” dır. Hemen ardından Ramazan boyunca iftarda her gün yenen fırında “caba “ denilen toprak kâselerde pişirilen yarma buğdaydan yapılan “keşkek” yemeği gelir. Bunun yanında tarhana çorbası, toyga aşı, erişte, lop, kaha, bişi, bazlama. kül çöreği, cevizli tarhana, mıhlama, serme, kaygana, güveç, kabak ve lahana saçalaması, gavur pancarı sayılabilecek diğer yöresel yemeklerdir. Tatlı olarak ta pekmezli un helvası. çekme helva taş kadayıf, kızılcık reçeli, elma ve erik pelverdesi sayılabilir. Kış yiyeceği olarak da turşu, kurutulmuş sebze, pekmez, salca, yaş ve kuru tahrana hazırlanmaktadır.

İnşaatı yarım kalan Kültür Sitesine yeterli ödenek ayrılarak tamamlanmalı veya bina başka bir kurumu devredilmelidir. Bu bina, kurulacak olan Kastamonu Üniversitesi bünyesinde Tosya’da açılacak Fakültenin binası olarak değerlendirilebilir.

GEZİLİP GÖRÜLECEK YERLER:

İlçemiz sınırlarında bulunan Üçoluklar, Dipsizgöl, Yeşilgöl, Çukurhan, Kösençayırı gibi dinlenme ve mesire yerleri doğal güzellikleriyle görülmesi gereken yerlerdendir.

-Üçoluklar mesire yeri şehir merkezinde bulunmaktadır.

-Dipsizgöl ilçeye 20 km. mesafededir. 1 Adet 8 Odalı–23 yataklı bina; 2 adet bungalov (4 oda–10 yataklı); 1 Adet 5 oda–14 yataklı olmak üzere dört adet bina bulunmaktadır. Ana tesis bünyesinde 1 adet restoran ile 1 adet toplantı salonu, mevcuttur. Hafta sonları Bainsball (savaş oyunu) oynanmakta, gölde balık tutma imkânı bulunmakta olup 2 adet yürüyüş parkuru mevcuttur. ( Telefon: 0.366.3141444 Tosya; Rezervasyon 0.312.442 65 91/92 Ankara)

-Yeşilgölün İlçeye uzaklığı 30 km olup, gölün etrafında piknik ve mesire yerleri mevcuttur.

İlçeye 30 km. uzaklıkta bulunan Çukurhan’da, doğal piknik alanları ve Orman İşletme Müdürlüğü’ne ait Bungalovlar bulunmaktadır.

Tamamı ahşap ve kerpiçle yapılan bağ evleri (Gümele’ler) 2 katlıdırlar. Üst katta ahşap çatı ile kapalı teras bulunur.