Manilerde Karahisar Kalesi

Yörelerin coğrafi yapılarındaki önemli varlıklar, o merakının folkloüne 1. derecede yansımaktadır. Söz gelimi:Sıradağlar, ovalar, akarsular, göller, yaylalar, kaleler ve diğerleri...Afyonkarahisar şehrinin de yerden 226 metre yükseklikteki bir kaya kütlesi üzerine kurulmuş olan kalesi de önemli bir tarihi yapı olmasının yanı sıra, coğrafi özelliği nedeniyle halk folklorünün en yaygın biçimlerinden biri olan manilerde geniş biçimde yer almıştır.
Afyon dağlar içinde
Gül yapraklar içinde
Afyon'u Allah korusun
Kalesi var içinde
Saçım uzun öreyim
Göz yaşımı sileyim
Eğil Afyon kalesi
Ben yarimi göreyim
Diye mani yakan diller, bazen sevdiklerine sitemlerini manilerle gönderirken Karahisar Kalesi'nden söz etmeden geçememişlerdir:
Hisarın ardı diken
Yaktın beni gül iken
Allah da seni yaksın
Üç günlük gelin iken
Kaleden indim iniş
Mendilim dolu yemiş
Yare saldım yememiş
Kendisi gelsin demiş
Afyon'un kalesine
Kuş konmuş tepesine
Sırçadan saray yapsan
Varmam senin gibisine
Kalenin ardındayım
Saatin dördündeyim
Eller derin uykuda
Ben yarin derdindeyim
Genç kızların atışma manilerinde de Karahisar Kalesi'ni bulmak mümkündür:
Kaleden attım kazı
Ayakları kırmızı
Senin varacağın oğlan
Ayakkabı hırsızı
Kalenin altı tandır
Yandır Allahım yandır
Senin varacağın oğlan
Hem bıyıklı, hem kambur
Türkülerde Karahisar Kalesi
Halkın duygularının, özlemlerinin, dileklerinin, acılarının, aşklarının, sevilerinin, hasretlerinin, kahramanlıklarının saza ve söze döküldüğü türkülerde yöreye ait folklorik özellikler, mahalli motifler ağır basmaktadır. Afyonkarahisar halkı da içinde yaşadıkları şehir ile özdeşleşen Karahisar Kalesi üzerine türkü yakmadan edememiştir.
Af(i)yon'un (aman aman) ortasında kalesi
Üzerinde vardır kızlar kulesi
Sözleriyle başlayan türkü, Afyonkarahisar'ın en tanınmış türkülerinden biri olarak Türkiye Radyolarında çalınıp söylenmektedir.
Bir başka türküde ise Karahisar Kalesi'nden
Karahisar Kalesi bükülür gelir
Zülüfler gerdana dökülür gelir
Dizeleriyle söz edilmektedir.
Çemberin Dalda Kaldı türküsünde geçen
Kalenin ardı pınar
Elimi soksam donar
Ne kız oldum ne gelin
Yüreğim ona yanar
Kalenin ardı bostan
Yıkılsın Arabistan
Arabistan kızları
Ne don giyer ne fistan
Dörtlüklerinde de kaleden söz edilmekte ve bu türkü aynı zamanda bir kadın oyun havası olarak çalınıp söylenmektedir.
Her ne kadar Karahisar Kalesi ile ilgisi olmasa da Kara Hüseyin adlı Emirdağ türküsünde geçen
Karasar damını yardımda kaçtım
Su vermez yoluna sar(ı) altın saçtım
Filiğin Hatça'yı aldımda kaçtım
Dizelerindeki “Karasar” kelimesi , Karahisar'ın halk arasında söylenen bir biçimi olması nedeniyle dikkat çekicidir. Kimi köylerde de Karahisar “ Kareysar” olarak söylenmektedir. Halk arasında söylendiği gibi almak gerekirse buna “ Garasar ”
Ya da “ Gareysar ” demek daha doğru olacaktır.