Akdamar (Kutsal Haç) Kilisesi, Van
Van ili Gevaş ilçesinde, Akdamar Adası’nda bulunan bu kilise kıyıdan 4 km. uzaktadır.Din adamı yetiştirmek amacıyla ıssız yerlerde kurulan manastırlardan biri olan bu yapıyı Vaspurakan Kralı I.Gagik 915–921 yıllarında yaptırmıştır.
Mimarı Manuel isimli bir Ermeni’dir.
Vaspuragan Krallığı 1021 yılında ortadan kalktıktan sonra bu kilise 113’te manastıra çevrilmiş, 1895 yılına kadar da yöredeki Ermeni Patrikliğinin merkezi olmuştur.
Manastır 1462 yılında yenilenmiş, 1703 depreminde zarar görmüş, 1712–1720 tarihleri arasında yeniden onarılmıştır.
Manastırın kuzeydoğusuna şapel 1296 yılında, batısındaki jamatun ise 1763 yılında eklenmiştir.
Kilise doğu-batı doğrultusunda dikdörtgen bir alan üzerindedir.
Kırmızı renkte kesme tüf taşından yapılmış olan küçük ölçüdeki kilise dört yonca yaprağı planında olup, açık Yunan haçı şeklindedir.
Naosun ortasında yüksek kasnaklı bir piramidal bir kubbe bulunmaktadır.
Haçın kolları çapraz ve aynalı tonoz örtülüdür.
Kilisenin doğu yönündeki apsis beş köşeli olup, iki yanında diakonikon ve prothesis hücreleri bulunmaktadır.
Kilisenin kavsaralı girişleri batı ve kuzey yönündedir.
Batı cephesindeki dışa çıkıntılı olan girişin üzeri çan kulesi olarak düzenlenmiştir.
Bu çan kulesi XVIII. yüzyılda yenilenmiştir.
Kilisenin dışı İncil ve Tevrat’tan alınma dini konuları yansıtan taş kabartmalarla bezenmiştir. Bu kabartmalarda günlük hayattan, saray hayatından bölümler olduğu gibi av sahnelerine de yer verilmiştir.
İnsan ve hayvan figürlerinin tasvir edildiği bu sahnelerde Orta Asya Türk sanatının, IX.-X. yüzyılın Abbasi etkileri de hissedilmektedir.
Günümüzde oldukça harap durumda olan bu bezemelerde İncil ve Tevrat’tan alınma sahnelere ağırlık verilmiştir.
Bunların arasında kucağında Hz. İsa’yı tutan Hz. Meryem, Âdem ile Havva’nın Cennetten kovulması, Hıristiyan Azizleri, kiliseye hizmeti geçen kişiler, Hz. Davut ile K Goliat'ın mücadelesi, Samson ile Filistinli ikilisi, üç İbrani genci, Aslan inindeki Daniel ile ilgili sahneler görülmektedir.
Ayrıca kilisenin batı cephesinde Kral Gagik’i kilisenin maketini sunma sahnesi, İncil yazarları tasvir edilmiştir.
Kilisenin doğu cephesinde de asma yaprakları içerisinde Abbasi Halifesi Muktedir bağdaş kurarak oturmuş, bir elinde kadeh diğer elinde de üzüm salkımı tutar vaziyette tasvir edilmiştir.
Bunların dışında asma yaprakları arasında zengin hayvan ve insan figürleri de görülmektedir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder