İlçeden Bir Görünüm
Pazar İlk çağlarda Kral Yolu, sonralarında İpek Yolu üzerinde bulunması dolayısıyla sürekli istila, tahrip, yağma ve isyanlara sahne olmuştur.Tabii güzelliklere sahip olması, bol suları, verimli arazileri önemli bir yerleşim yeri olmasını sağlamış ve istilacıların iştahını kabartmıştır.
Tokat’ta, Turhal ve Zile’ye olan yakınlığı dolayısıyla Pazar’ın tarihi Tokat ile özdeşleşmiştir.
Antik dönemde Kazovanın ismi DAZİMON, DAZİMONTİS’dir. Yeşilırmağın adı İRİS, Pazar Adasının adı CELLARİON, Erkiletin adı ise ARCHALİS’dir.
Pazar M.Ö. 3000-2000 yıllarda Hat İmparatorluğu sınırları içindeyken;
M.Ö. 2000’li yıllarda Orta Asya’dan gelen kavimlerin etki alanında kalıyor.
M.Ö. 1200-700’lü yıllarda Friğ egemenliğinde,
M.Ö. 8. asırda Kimmer ve İskitlerin istilasında,
M.Ö. 7. asırda Medler hakimiyetinde,
M.Ö. 6.asırda Persler hakimiyetindedir.(546)
M.Ö. 4. asırda Büyük İskender İmparatorluğu sınırları içinde.(336)
M.Ö. 323-100 arası Aryaratlar ve Rum Pontus arasında sürekli el değiştirmiştir.
M.S. 395-1071 Bizanslıların elindedir.
1142 yılında Nizamettin Yağıbasan hakimiyetindedir.(Danişment Gazinin oğlu, Mehmet Gazinin kardeşi)
1144 yılına kadar Selçuklu Hükümdarı II. Kılıçarslan ile Bizans İmparatoru Manuel arasında sık sık el değiştirmiştir.
1144 yılında Konya Selçuklularına bağlanıyor.
1256’da İlhanlıların eline geçiyor.
1285’de Muiniddin Pervane Bey’in eline geçiyor. Moğol saldırılarıyla yıkılıp yağmalanıyor.
1335’de Eretna Bey, 1381’de Kadı Burhaneddin’in eline geçiyor. 1388’de Kadı Burhaneddin Pazar’dan geçip Turhal’ı muhasara ediyor.
1360 'da Meşhur Bursa da Meftun Hacı İvaz Paşa Pazar da doğuyor.
1380 Eretna Sultanı Alâeddin Ali, çıktığı Amasya seferinde Kazâbâd’da 1380 yılında, yirmi sekiz yaşında olduğu halde, genç yaşta vefat etmiştir.
1382 Eratna Devletinden sonra ayni topraklarda Kadi Burhanettin Ahmet Devleti kurulmus Kadi Burhanettin Kazabad (Kazova) Savasi' nda Sultan- in atini almak isteyerek ihanete yeltenmis olan Emir Kor Beyazid- in 1382 yilinda huzura gelip af dilemesi uzerine ihsanda bulunup Zara ve Todurga (Todurge) vilayetlerini kendisine Suyurgal olarak vermistir.
1392’de Osmanlı hakimiyetine giriyor.
1403’de eşkıya İnaloğlu Pazar’ı mesken tutup, çevreyi yağmalıyor. Çelebi Mehmet ve Kutlu Paşa kuvvetleri ile aynı yıl eşkiyalar dağıtılıyor.
1403' de Köpekoğlu ayaklanması Pazarda “işi gücü eşkıyalık olan Köpekoğlu adındaki Türkmen’in ... dağda taşta dolaşan Türkmen ise bazı fesatçı yoldaşları ile köpeklere sokak gerek sözünü gerçekleştirip dağlara düştü.
1403’de Tokat Emiri Fahrettin Beyazıt(Hacı İvaz Paşanın Kardeşi,Beyoğlu ailesinin büyük dedeleri) Moğol isyancıları ile Beyobasında çarpışırken öldürülüyor. Emirdede diye bilinen yere bir Roma Timilüsü üzerine defnediliyor.
1473 yılında Uzun Hasan Pazar’ı yağmalıyor. Fatih Sultan Mehmet Pazar’da Şehzadeleri Beyazıt ve Mustafa ile birleşip, Otlukbeli savaşına gidiyor.
1505-1507 yıllarında Şah İsmail Pazar ve çevresini zabdediyor.ve Dereçeylı ve Tepeçaylı köylerinde Aleviliği Yayıyor.
1514’de Yavuz Sultan Selim Amasya-Artova yolu ile Pazar’dan geçip, Kemah’ı zabdetmeye gidiyor.
1526-1528 yıllarındaki Baba Zunnun ayaklanması Ankara-Kırşehir yöresinde patlamıştı. Ayaklanmanın merkezi karargâhı Hacı Bektaş Dergâhı çevresi olmuş; yığınlar burada toplanmıştı.
Pir Sultan, onca ayaklanmalar yaşamış, katılmış, toplumsal birliğin siyasetini yapmış ve hatta sazını silah gibi kullanarak, sancağın nereye dikileceğinin taktiğini bile vermiştir. “Görsem şunları ve boynumu eğip, yüzümü sürsem”, yalvarsam derken, “Kızılırmak gibi yatağından boşansın artık kuvvetlerin; Hama, Mardin ve Sivas'takilerle birleşip, Osmanlı'nın başına taşlar düşürerek, yani onları yokederek sancağımızı Kazova'ya dikin artık” demiştir.Ve ardından şu şiiri yazmıştır.
Sancağımız Kazova'ya dikilsin
Ali'm ne yatarsın günlerin geldi
Pir Sultan Abdal'ım bu sözüm haktır
Vallahi sözümün hatası yoktur
Şimdiki zamanda zalim çoktur
Ali'm ne yatarsın günlerin geldi
Ankara, Kırşehir, Bozok (Yozgat), Tokat, Sivas, Erzincan, Maraş, Adana ve Tarsus, ayaklanmaların alanı olmuştur. Kazova'ya sancak dikildiği takdirde Kalender Şah bütün güçlerin birleşmesini sağlayabilirdi.
Ayaklanmayı bastırmak için Sadrazam İbrahim Paşa görevlendirilmişti. Anadolu beylerbeyi Behram Paşa ile Karaman beylerbeyi Mahmud Paşa eyalet askerleriyle ona katılmış, Her iki Paşa'nın askeri birlikleri, Kazova'ya yönelen Kalender Şah'ın ardına düşmüştü. Kazova'daki korkunç savaşta Kalender'in yoksul köylü Alevi savaşçıları Osmanlı ordusuna baş kaldırmıştı.
1559-1561’de Şehzade Beyazıt Pazar’da av bahanesiyle hazırlık yapıp kardeşi Sarı Selim’in kışkırtmalarıyla babasına isyan etti ve çarpışarak İran’a geçti.
1561’de Kanuninin 3. veziri Pertev paşa Pazar’da Şarkikarahisar Bey’i İlyas Bey’e İran Şahına verilmek üzere hediyeler ve name verdi.
1622 Abaza Mehmet Paşa Pazar’dan geçip Zile-Amasya-Çorum istikametine gitti.
1656 yılında Evliya Çelebi Tokat’tan Pazar’a gelip, yolculuğuna devam etti. Pazar’ ın Ayna Pazarı diye isimlendirilerek 150 akçalı Kadısı, Sipahisi, Kethuda yeri, Yeniçeri Serdarı, Şehit Subaşı vardır diye tanıtmıştır.
1842 Kazova Ayanı Sorutoğlu Ebubekir yolsuzluk yapıp yeniçerilerden kaçarken söngüt köyü yakınlarında ölüyor.
1877 Kazova Ayanı Bekirefendi halka zulmediyor.yöre halkı Sivas'a ve Zile'ye göçüyor.
1880 yılında Pazar kaza 1930 yılında nahiye oldu.Kaza iken Cumhuriyetin ilk yıllarında(1923-1930) belediye başkanlığı yapanlar:Kürtosman oğlu Salih Efendi ve Hacı Şakir oğlu Bekir Efendi'dir. 1930 yılında nahiye olup nahiye müdürlüğü sistemi ile yerel yönetimi sağlanmıştır.İlk Nahiye Müdürü Vahap AYHAN'dır
Pazar-Tokat yolu üzerinde bulunan Anadolu Selçuklu eserlerinin en güzellerinden Kervansaray (1238) harap vaziyette iken,2007 yılı restora çalışmalırı ile çağdaş görüntüsüne kavuşmuştur.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder