Ammar bin Ali Ebu'l Kasım (Mevsilî)
Musul da doğdu.
İlk defa katarakt ameliyatını yaptı.
Kitabü'l Müntehab bi Ilmi'l Ayn ve ileliha ve müdavatiha ve'l-hadîd isimli meşhur eserini Fatımî Sultanı Hakim zamanında[996-1020] Mısır'da yazmıştır.
Ammar bin Ali Ebu'l Kasım (Mevsilî), özellikle, katarakt ameliyatlarında uyguladığı ince bir metal boru ile katarakt tabakasını emme metodu bu sahada önemli bir icad olarak kabul edilmektedir.
Yaptığı göz ameliyatlarını, özellikle de en mühim icadı olan, kendisine mahsus bir tarz ile defalarca gerçekleştirdiği katarakt ameliyatını anlatır.
Ammar, kendisini ilim tarihine geçiren katarakt ameliyatlarını günümüzden 1000 yıl kadar önce gerçekleştirmiş ve bu ameliyatlardan olumlu neticeler almıştır.
Eserlerinde anlattığı altı katarakt ameliyatında içi boş bir tüp kullanmış, bu tüp ile kataraktı emerek çıkarmayı başarmıştır.
Bu hastalık ve tedavilerinden son derece açık bir dille söz etmektedir.
Bilhassa özel muayene, tedavi ve ameliyatlarını canlı bir üslupla anlatmaktadır.
Ammar'ın, mevzubahis ameliyatları dolayısıyla yayılan şöhreti, kendisinden sonra gelen hekimleri çok etkilemiştir.
Yapmış olduğu katarakt ameliyatı o kadar şöhret buldu ki, bu sahada eser yazanlar, onun bu konuları anlatan kitabını da aynen aldılar, ya büyük ölçüde istifade ettiler, ya da kaynak olarak onu gösterdiler.
Mesela: XII. yüzyılda yaşayan Gafiki, tıpla ilgili yazdığı "Mürşid" adlı eserinde, Ammar'dan fazlasıyla faydalanmıştır.
13. yüzyılda yaşayan Hamalı Selahaddin, Ammar'ın bu ameliyatla ilgili yazdıkları hemen hemen kelimesi kelimesine kopya ederek kitaplarına alanlar arasındadır.
Ammar'ın bu eseri İslâm dünyasında, çağdaşı meşhur göz hekimi Ali b. İsa'nın Tezkire'si kadar şöhret kazanmamıştır.
Bunun sebebi Ali b. İsa'nın eserinin daha mufassal olmasıdır.
Gerçekte ise, göz hastalıkları konusunda Ammar'ın eseri daha orijinal bilgiler ihtiva etmektedir.
Kitabü'l-Müntehap'ın asıl ve tam Arapça nüshası bugün Mısır Milli Kütüphanesi'nde bulunmaktadır.
Diğer bir Arapça asıl nüshasının üçte ikilik bölümü İspanya'da Escurial (Casiri, 1. s. 317)'de korunmakta ve 889 numarada kayıtlı bulunmaktadır.
Fakat bu yazma harap olmuş durumdadır, bazı cümleler daha ortadayken birdenbire kesilivermektedir.
Ammar'ın kitabı, 13. yüzyılın sonlarına doğru Nathan ha Meathi tarafından Roma'da İbranice'ye 15. yüzyılda Latince'ye 1905 yılında da Almanca'ya çevrilmiştir.
Max Mayerhof tarafından ilim dünyasına tanıtılan eser, İspanyolca, Fransızca ve İngilizce'ye çevrilerek, kısa aralıklarla defalarca basılmış,
18. yüzyılın ilk yarısına kadar göz ve göz hastalıkları konusunda ders kitabı olarak okutulmuş, yüzyıllarca Batı'da baş eser özelliğini korumuştur.
- Bilime Yön Veren İslam Alimleri, 1996, 1.Cild, S.84, 85.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder