İstanbul Deniz Müzesi, Beşiktaş, İstanbul
İstanbul Deniz Müzesi, Türkiye’nin denizcilik alanında en büyük müzesidir, içerdiği koleksiyon çeşitliliği açısından dünyanın sayılı müzelerinden biridir. Koleksiyonunda yaklaşık 20.000 adet eser bulunmaktadır. Deniz Kuvvetleri Komutanlığı’na bağlı olan İstanbul Deniz Müzesi Türkiye’de kurulan ilk askeri müzedir.Türk Deniz Müzesi; 1897 yılında, dönemin Bahriye Nazırı Hasan Hüsnü Paşa’nın emirleri, Miralay (Albay) Hikmet Bey ve Yüzbaşı Süleyman Nutki’nin büyük gayret ve çabaları sonucu Tersane-i Amire’de (Osmanlı Devlet Tersanesi Kasımpaşa, İstanbul’da) küçük bir binada “Müze ve Kütüphane İdaresi” İsmi ile kurulmuştur
Önceleri düzenlemesi yapılmamış, müze deposu olarak sergiye açılmıştır. 1914 yılında Bahriye Nazırı olan Cemal Paşa, denizciliğin tüm kollarında olduğu gibi müzede de reform yapmış ve müdürlüğe Deniz Yüzbaşı Ressam Ali Sami Boyar’ı getirerek, bilimsel anlamda yeniden düzenlenmesine imkan sağlamıştır.
Boyar, Türk gemilerinin tam ve yarım modellerinin yapılması için “gemi model atelyesi” ve mankenlerin yapıldığı “mulaj-manken atelyesi”ni kurarak, müzeciliğin geliştirilmesine ve bugünkü halini almasına temel oluşturmuştur.
II. Dünya Savaşı ‘nın başlamasıyla, eserler korunma amacıyla Anadolu’ya nakledilmiştir. Savaş sonunda 1946 yılında müzenin tekrar İstanbul’a taşınmasına karar verilmiş ve müze o günün koşullarında en uygun yer olan Dolmabahçe Camii Külliyesi’ne taşınmış, yeni müze müdürü Haluk Şehsyvaroğlu idaresinde iki yıllık bir çalışmadan sonra 27 Eylül 1948 yılında ziyarete açılmıştır. 1961 yılında müze Beşiktaş İskele Meydanı’nda Türk Amirali Kaptan-ı Derya Barbaros Hayrettin Paşa’nın anıtı ve türbesi yanında, bugünkü bulunduğu yere taşınmıştır.
İstanbul ili Beşiktaş ilçesinde, İskele Meydanı’nda bulunan Türk denizciliği ve deniz tarihi ile ilgili eserlerin sergilendiği müzenin ilk atılımını Bahriye Nazırı Bozcaadalı Hüseyin Hüsnü Paşa 1897 yılında yapmıştır. Hüseyin Hüsnü Paşa’nın emri ile Amiral Arif Hikmet Paşa ve Yüzbaşı Süleyman Nutki Bey Taşkızak Tersanesi’nde, eski mayın deposunun üst katında “Deniz Müzesi ve Kütüphanesi” ismi ile kurulmuştur.
Bu müzede sergilenen eserler denizcilikle ilgili kişi ve kurumlardan sağlanmıştır. Müze Bahriye Nazırı Cemal Paşa zamanında ressam Ali Sami Boyar’ın çabaları ile 1914 yılında genişletilmiştir.
I.Dünya Savaşı sırasında ve onu izleyen yıllarda müze tersane içerisinde iki kez yer değiştirmiştir. II. Dünya Savaşı’nın (1939–1945) başlaması ile birlikte müze kapanmış ve içerisindeki eserler Konya’ya taşınmıştır. Savaşın bitiminden sonra Konya’daki eserler İstanbul’a getirilerek günümüzde Kuzey Deniz Saha Komutanlığı olan Kasımpaşa Divanhanesi’nin bir bölümüne depolanmıştır. Bundan sonra da müze, Dolmabahçe Camisi’nin müştemilat binalarının ve havuzunun bulunduğu yere taşınmış ve 27 Eylül 1948’de ziyarete açılmıştır.
Deniz Kuvvetleri Komutanı Celal Eyiceoğlu’nun isteği ile 1970 yılında bu bina genişletilmiş ve bir kayıklar galerisi yaptırılmıştır. Böylece büyük ölçüdeki tarihi kayıklar ile kadırgalar burada teşhir edilmiştir. Bu arada Ankara’ya taşınan müze arşiv bölümü de yeniden İstanbul’a getirilmiş ve bugün bulunduğu binada sarayın Arabacılar Dairesi’nde faaliyete geçmiştir.
Müzede sergilenen eserler arasında çeşitli haritalar, fenerler, sancaklar, alemler başta olmak üzere Türk denizcilik tarihi ile ilgili eserler bulunmaktadır. Bunların arasında Trablusgarplı İbrahim Reis’in 1462’de ceylan derisi üzerine yaptığı Akdeniz haritası, Piri Reis’in kitap-ı Bahriyesi isimli eserler de bulunmaktadır. Ayrıca sancak kuranları, deniz kuvvetlerinde hizmet etmiş gemiler, onlara ait jurnal, seyir defterleri, isim plaketleri, sancaklar bulunmaktadır.
Müzenin zemin katındaki giriş holünde Barbaros Hayrettin Paşa’nın Preveze Deniz Savaşı sırasında kullandığı söylenen sim işlemeli sancağı bulunmaktadır. Ayrıca bu kattaki odalarda Atatürk’ün kullandığı eşyalar ayrı bir odada sergilenmiştir. Deniz şehitlerine ayrılan odada ise, 1319–1974 yılları arasında yapılan deniz savaşlarında şehit düşen Türk denizcilerinin kimlikleri ve bazı savaş gemilerine ait objeler sergilenmektedir. Kaza Şehitleri salonunda Ertuğrul, Refah, Atılay I, Dumlupınar II ve Kocatepe gemilerinin batışlarını içeren belgelere de yer verilmiştir.
Müzenin silahlar ve tersaneler salonunda XVII.-XIX. yüzyıllarda yapılmış çeşitli ülkelerin ateşli ve kesici silahları, denizcilikle ilgili tablo ve resimler, Kırım Savaşı (1853–1856) ve Mahmudiye Kalyonu’na ait anılar sergilenmiştir.
Müzede Hollanda ve Venedik sikkeleri, Osmanlı ve Akdeniz haritaları, amphoralar, seyir aletleri, usturlaplar, Osmanlı gemilerinin isim levhaları, Padişah tuğralarını kapsayan gemilerin baş alâmetleri de sergilenmektedir.
Müzenin üst katındaki iki büyük salon resim ve tablolarla süslüdür. Burada I. Dünya Savaşı’na ayrılan salonda savaşla ilgili eserlere yer verilmiştir. Diğer salonda ise Bahriye Mektebi, Fatih Sultan Mehmet’i konu alan tablo ve eşyalar bulunmaktadır. Ayrıca bu bölümlerde gemi maketleri de bulunmaktadır. Barbaros ve Turgut Reis gemilerine ayrılan odaların yanı sıra XVI. yüzyıldan günümüze kadar gelen Türk denizcilerinin giysileri sergilenmiştir. Atatürk’ün kullandığı Savarona başta olmak üzere diğer yatların eşyaları da burada bulunmaktadır.
Tarihi Kayıtlar Galerisi müzenin en ilginç bölümlerinden birisidir. Burada Osmanlı saltanat kayıkları orijinal şekilleri ile sergilenmiştir. Bunların arasında Sultan IV. Mehmet’in (1648–1687) Tenezzüh Kadırgası, Abdülmecit’in 13 çifte köşklü kadırgası, Abdülmecit’in annesi Bezm-i Alem’e ait 13 çifte köşklü kadırga, Sultan Abdülaziz’e ait 13 çifte köşklü kadırga, saray erkânına ait mabeyn kayıkları, piyade kayıkları, filikalar, botlar, gemilerin baş figürleri, baş-kıç armaları, kürekler, padişah tahtı ve kolduğu bulunmaktadır.
Müzenin bahçesi ise açık teşhir alanı olarak düzenlenmiştir. Piri Reis haritasının mozaikten yapılmış röprodüksiyonu, Osmanlı egemenlik sınırlarını gösteren duvar haritaları, Türk denizcilerinin büstleri ve mezar taşları, gerçek mayınlar, torpedolar, gemi demirleri deniz topları ve denizcilikle ilgili kurumların kitabeleri sergilenmiştir. Ayrıca Karadeniz’de 1916 yılında batan Alman UB 46 denizaltısı da burada bulunmaktadır.
Barbaros Meydanı’nda bulunan Barbaros Hayrettin Paşa Anıtı ve Türbesi Deniz Müzesi’nin yönetimindedir.
İskele Meydanı Beşiktaş
Tel : (0212) 261 00 40
Faks : (0212) 236 68 93
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder