Türk Fethi Öncesi Giresun

eski giresun, şimdik müze (gogora kilisesi) civarı

M.Ö. 7.yy’da Kimmerler ve Sakaiar’ın Karadeniz’e göç etmesi ile Oğuz unsurları da bu bölgeye yerleşmiştir. Bu bölgede de bu Oğuz boylarından Yazır, Döğer, Avşar, Karkın, Halaçlar’ın; Akhun, Kuşan, Peçenek, Hazar, Hun, Kıpçak Türkleri’nin yerleşimi mevcuttur. Yunan yazar ve filozof Ksenophon (MÖ.427-335) Anabasis adlı eseriyle Miletoslular devrine biraz olsun ışık tutmaktadır.
Akdeniz ve Marmara kıyılarında bir çok koloniler kuran Miletoslular’ın M.Ö. VIII. yüzyılda Sinope (Sinop)’a yerleştikten sonra Amisos (Samsun), Kotyora (Ordu), Kerasus (Giresun) ve Trapezus (Trabzon) kentlerini kurdukları veya geliştirdikleri kabul edilmektedir.

Kerasus’un bugünkü Giresun şehrinin 2 km batısında, Çıtlakkale Mahallesi’nin yerinde kurulduğu ve adının o zamanlar çevrede çok sayıda bulunan kiraz ağacını ifade eden Keresea’dan geldiği genellikle benimsenmektedir. Gİresun adının boynuz anlamına gelen ‘Keras’ kelimesinden geldiğini iddia eden tarih araştırmacılarına da rastlanmaktadır. Bu görüşte olanlar, Giresun Kalesi’nin doğu ve batı yakasına düşen iki koyun boynuzu andırması gerekçesine dayandırmaktadırlar.
MÖ. 183 yılında Sinope’un, Kral 1. Pharnakes tarafından alınması üzerine başşehir buraya taşındı ve Sinope’a bağlı koloniler, bu arada Kerasus Pontos Devleti’nin eline geçti. Yapılan savaşlar sırasında Kerasus harap olduğundan bunun 2 km doğusundaki yarımada üstünde bugünkü şehir kuruldu ve adına Pharnakeia (Famakya )denildi.
Kimmerlerden sonra bölgede hüküm süren İskitler, Doğu Anadolu’da Med hakimiyetine son verip Küçük Asya’ya yayıldılar. Giresun Adası’nda yaşadığı ileri sürülen Amazonlar’ın menşei İskitler’e dayandırılmış, Trabzonlu Minas Bıjiskyan ise Amazonlar’ın cesur, savaşçı kadınlar olduğundan, eski tarihçiler Terme’de bağımsız devlet kurarak Karadeniz’e hakim olduklarından, Heredot’ta Amazonların İskit’li gençlerle kaynaşmasından bahsetmiştir.
Giresun Türk’lerden önceki dönemlerde Miletoslular, Pontuslular, Romalılar ardından Bizanslılar’ın denetimine girmiştir. 1204 yılında Haçlılar; Bizans’ın başkenti İstanbul’u ele geçirince İmparator Kommenos’un çocukları Trabzon’u alıp burada Trabzon Rum İmparatorluğu’nu kurmuşlardır. Giresun da bu devletin sınırlan içersinde yer almıştır. Anadolu Selçuklu Devleti’ne vergi vermeyi kabul eden ve 1244′de Moğolların egemenliği altına giren Trabzon Rum Devleti Türklerin bir eyaleti haline gelmiştir.

eski giresun, şimdiki belediye meydanı civarı