Medrese ve hastane bir arada bulunduğu için halk arasında “Çifte Medrese” olarak bilinen yapılar grubu, Giyaseddin Keyhüsrev tarafından yaptırıldığı için tarihi kayıtlarda Giyasiye Medresesi ve Şifaiyesi olarak anılmaktadır. Kitabesinde de belirtildiği gibi, I. Gıyaseddin Keyhüsrev?in kızkardeşi Gevher Nesibe Sultan adına inşa ettirdiği medrese ve hastane, Gevher Nesibe Sultan Medresesi ve Darüşşifası olarak da bilinir.
Kayseri il merkezinde Kocasinan ilçesi sınırlarında yer alır. Güzel bir çevre düzenlemesi ile Mimar Sinan parkında serbest fakat abidevi bir duruş sergilerler.
Medrese ve hastanenin bir arada bulunması sebebiyle halk arasında çifte medrese olarak adlandırılmışlardır. Tarihi kayıtlarda, Giyaseddin Keyhüsrev tarafından yaptırıldığı için Giyasiye Medresesi ve Şifaiyesi olarak anılan yapılar; günümüzde ise daha çok kitabede de geçtiği şekilde I. Gıyaseddin Keyhüsrev?in kızkardeşi Gevher Nesibe Sultan için yaptırılmasından dolayı Gevher Nesibe Sultan Medresesi ve Darüşşifası olarak bilinmektedir.
Gıyaseddin Keyhüsrev tarafından H.602/M.1205 yılında kızkardeşi Gevher Nesibe Sultan’ın vasiyeti üzerine yaptırılmıştır.
Medrese, iki bölümden oluşmaktadır. Birinci bölüme ”Gıyasiye” adı verilmektedir. Bu adın, Gıyaseddin’in yaptırmış olmasından kaynaklandığı ifade edilmektedir. Selçuklu inşa geleneğinde, genelde yaptıranın adına eserler izafe edildiği için böyle düşünülmektedir. Burası, okul kısmıdır. Medrese’nin bu bölümünde Türk Dünyası’nın ilk tıp tahsili başlatılmıştır. Burada eğitim gören öğrenciler, teoriyi pratiğe dönüştürmek için de ”Şifahane” denilen ikinci kısımda uygulama yapmışlardır. 68×42 ebatında olan bu 2800 metrekarelik büyük binanın Medrese bölümünde bir büyük dershane ve 9 oda bulunmaktadır. Gevher Nesibe, hanımın vefatından sonra ve onun vasiyeti üzerine yaptırıldığı için, inşaat sırasında türbesi de bu kısma konulmuştur. Türbenin alt kısmında merhumenin sandukası vardır. Üstü ise zarif bir mescid olarak düzenlenmiştir. Bu kısımda bir büyük üç de küçük eyvan bulunmaktadır. Medresenin tıphane bölümünden dar bir koridorla şifahane kısmına geçilmektedir. Burada da bir büyük üç küçük eyvan vardır. Ayrıca 16 oda sıralanmıştır. Bu kısmm bir özelliği de, medresenin kuzeylbatı köşesinde bir koridorla geçilen üç müstakil odanın olmasıdır. Dönemin anlayışına göre, bu odalar üst düzey devlet erkanının teşhis ve tedavisi için yapılmış olmalıdır.
Bu medresenin dünya çapında şöhrete ulaşmasına sebep olan bir diğer özelliği de, ruh hastaları için yapılmış ayrı bir bölümünün bulunmasıdır. 18 odadan meydana gelen bu kısmın adı da tımarhanedir. Batı, o yıllarda ve hatta ondan beş ile altı asır sonra bile, bu tür hastalıkları ”içine cin girdi, şeytan girdi” diyerek yakarken bizimki1er, bu odalarda onları musiki ile tedavi altına alıyorlardı.
Medrese, özel hamamıyla bir kültür sitesi bir tıp kompleksi olarak önemini ortaya koymaktadır.
Tek kat üzerine yapılmış bu çifte bina, 60 m. uzunlukta ve 40 m. genişliktedir. Asıl medrese daha ufak, hastane kısmı ise geniş ve muntazamdır. Tümüyle taştan yapılmış iki yapının planı birbirine benzer. Avlular üç yandan revaklarla çevrili, dört eyvanlıdır. Hücreler revakların arkasında yer alır. Avluların ortasında dikdörtgen havuzlar bulunmaktadır.
Girişin üzerine de 2.50X0.78 metre ölçüsünde dikdörtgen beyaz mermerden kitabe konulmuştur. Ancak bu kitabenin bazı yerleri kırılmış ve tam olarak da okunamamaktadır. Selçuklu nesihi ile yazılan bu Arapça kitabe iki satırlıdır. Restorasyon öncesinde Sahip Ata Medresesi?nde saklanan bu kitabe onarım sonrasında yerine konulmuştur.
Bu kitabenin Türkçe anlamı ise şöyledir:
“Kılıçaslan oğlu, dinin ve dünyanın koruyucusu, büyük sultan Keyhüsrev zamanında, zamanı daim olsun, Kılıçaslan?ın kızı, din ve dünyanın ismeti Melike Gevher Nesibe?nin vasiyeti olarak H.602 (1205) yılında yaptırılmıştır”.
Resmi kayıtlara göre, 1890 yılına kadar hizmet vermiştir. 1960 /1970 yılları arasında bugünkü halini alan son tamiri yapılmış ve Tıp Tarihi Entsitüsü olarak, Erciyes Üniversitesi Tıp Fakültesi’ne devredilmiştir. Medrese halen Tıp Müzesi olarak hizmet vermektedir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder