Taha Toros

(1912-    )

Edebiyat ve folklor araştırmacısı. Adana Lisesi’nde öğrenciyken, yaz aylarını Toroslar’daki eski köyler ve aşiretler arasında dolaşarak başlattığı çalışmaları, daha sonraki yıllarda, yurdun tüm illerini gezerek yaygınlaştırmış ve çektiği fotograflar, derlediği belgelerle 55 büyük dosyalık bir “Folklor Kütüphanesi” oluşturmuştur. Bu çalışmalardan yalnızca ünlü halk ozanımız “Dadaloğlu” ile “Tahtacı Oymakları” yayımlanabilmiştir. Bunlar folklor alanında ilk kez yayımlanmış kaynak yapıtlardır.

Taha Toros İstanbul’da yüksek tahsilini yaparken, gerek daha sonra görevle bulunduğu yıllarda Osmanlı Arşivi’nde en uzun incelemeler yapan bir kişi olarak tanınmaktadır. Osmanlı Arşivi’nde –aralıklarla– 50 yıl araştırmalarda bulunan tek kişi olarak bilinmektedir.

Atatürk’ün 1932 yılında kurduğu Türk Dil Kurumu’na seçilen üyelerin en genci Taha Toros’tur. Dolmabahçe Sarayı’nda, Atatürk’ün huzurunda 1932, 1934, 1936 yıllarındaki Türk Dil Kurultayı’nda zabıt katipliği görevinde bulunmuştur.

Hayat mecmuasında şiirlerinin yayımlanmasıyla şiire merak sardı. Bir yandan da folklor çalışmalarına katılıyordu. 1929-1930 ders yılında Adana Lisesi`nden mezun oldu. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesine’nden 1933’te mezun oldu ve maliye teşkilatında çalışmaya başladı. 1937'de Adana Ticaret ve Sanayi Odası Genel Sekreterliği`ne atanarak Adana`ya geri döndü. Bu görevde iken Çukurova ve Toroslar`da geniş kapsamlı folklor araştırmaları yaptı. 1941`de Ticaret Bakanlığı bünyesinde başmüfettiş olarak çalışmaya başladı. Görevi gereği birkaç kez gönderildiği Paris'te Türk kültür tarihiyle ilgili araştırmalar yaptı.

Vatikan arşivlerinde Osmanlı Devleti ile Papalık arasındaki ilişkileri inceledi. Polonya'da konferanslar verdi. 1975'te emekli olana dek Türkiye`nin bütün illerini dolaşarak, gittiği her yerin folklor ve edebiyatıyla ilgilenmeyi sürdürdü. Türk kültür tarihi ile ilgili zengin bir arşive sahiptir. Yayımlanmış birçok kitabının yanısıra gazetelerde ve dergilerde de çok sayıda yazısı yayımlanmıştır.

Yapıtları:

Toros Demetleri (1929), İki Ses Geliyor (şiirler, 1934), Türk Kadın Şairleri (antoloji, 1934), Seyhan Efsanesi (1935), Toroslarda Tahtacı Oymakları (1938) ,Köy İktisadiyatı (1938), Şair Ziya Paşa'nın Adana Valiliği (1940), Dadaloğlu (1940), Türk Hatipleri (1949), Geçmişte Türkiye-Polonya İlişkileri (1983), Fikret Mualla (1986), İlk Kadın Ressamlarımız (1988), Mazi Cenneti 1 (1992), Kahvenin Öyküsü (1998), Türk Edebiyatından Altı Renkli Portre (1998), Nazım Hikmet (2005)Cumhuriyet Kitapları.