Kapadokya’ nın Tarihi ve Dini Mirasının Dünyadaki Önemi

Nevşehir, tarih boyu farklı dinlere ve kültürlere barınak olmuş bir bölgedir. Bu yüzden bu yöre sadece Müslüman tarih ve dünyasında değil, Ermeni ve Rum dolayısıyla Hıristiyanlık tarih ve dünyasında da önemli bir yere sahiptir. Osmanlı Devletinin son yüzyılında Kapadokya bölgesinin nüfusu ağırlıklı olarak Müslümanlardan ve Ortodoks Rumlardan oluşmaktadır. Ortodoks Rumlar Türkçe konuşmakta ve yazılarını Grek harfleriyle Türkçe yazmaktadırlar.


Ortodoks Rumlar tarafından hazırlanmış olan 1913 tarihli bir salname, Nevşehir de dini grupların nerelere yerleştiğini göstermektedir. Buna göre, Müslümanların oturduğu mahalleler, Nevşehir kalesinin bulunduğu dağın batı ve güneyini çevrelemekte ve dağın doğu yamaçlarına kadar uzanmaktadır. Ermeni mahallesi, dağın kuzeyindeki düzlükte kurulmuştur. Rum Mahallesi ise dağın güneyinde küçük bir dereden başlayarak Büyükkaya denen dağın aşağı tarafındaki çaya ve çayın etrafındaki bahçelere kadar yayılmaktadır. 1887 Konya Vilayet Salnamesine göre Nevşehir ve Ürgüp’ün 67143 olan toplam nüfusu içinde 55207 nüfusla Müslümanlar çoğunluktadır. Müslümanlardan sonra en kalabalık dinsel ve etnik grup toplam 11397 nüfusla Ortodoks Rumlardır.

1881/1882/1893 Osmanlı nüfus sayımına göre Niğde Sancağının Nevşehir, Ürgüp, ve Gülşehir kazalarında Müslümanlardan sonra en kalabalık dini ve etnik grup Ortodoks Rumlardır. 1899 Konya Vilayet Salnamesine göre Nevşehir kazasında nüfusun etnik ve dini dağılımı bir önceki dönemdeki dağılımlarda tutarlıkık göstermektedir. Örneğin, Rum Ortodoks nüfus 9636 kişi iken ; Ermeni nüfus 498 kişiden meydana gelmektedir. Ancak Gayrimüslüm nüfus büyüyen Müslüman nüfus artışına paralel bir artış göstermemektedir. Örneğin, Müslüman nüfus 1881-1899 yılları arasında % 30‘luk bir artış gösterirken Rum Ortodoks artışı % 8 lerde kalmıştır. 1924 yılındaki nüfus mübadelesi ile birlikte bölgede yaşayan Gayrimüslüm nüfus yok denecek kadar azalmıştır. 1990 nüfus sayımında Nevşehir ilinin toplam nüfusunun 289.509; bu nüfusun 289.469‘unun Müslüman olduğu göz önünealınırsa, bölgede gayrımüslim nüfusun 40 kişi olduğu söylenebilir. Hristiyanlığın izlerini günümüze en iyi taşıyan Derinkulu ilçesinin kurucuları Ortodoks Rumlardır. 1994 itibarıyla yapılan tetkikte Derinkuyu’da Hıristiyan nüfusa rastlanmamıştır. Gülşehir ilçesinde nüfusa kayıtlı bir Hıristiyana rastlanmış ancak, bu kişinin sonradan müslüman olduğu öğrenilmiştir. Hacıbektaş ilçesinde ikamet eden Hıristiyan nüfusa rastlanmamıştır. Ürgüp ilçesinde kayıtlı Hıristiyan nüfus tespit edilememiştir.