Yerebatan Sarnıcı

İstanbul’un Eminönü ilçesinde Ayasofya’nın yanında bulunan Yerebatan Sarnıcı, İmparator I. İustinianos tarafından 6 yy.da yapılmıştır. Şehrin su ihtiyacını karşılamak maksadıyla inşa edilen sarnıç, 138 metre uzunluğa ve 64,6 metre genişliğe sahiptir. Sarnıçta toplam 336 mermer sütun kullanılmış, bu sütunlar estetik açıdan güçlü sütun başlıkları ve kemerlerle desteklenmiştir. Tavan örtüsünde kullanılan tonozlar, Manastır Tonozu olarak bilinen tonozlardan olup, bu tonozlar kalıp kullanılmaksızın örülmüştür. 3.5 metre genişliğe sahip sarnıç duvarları ise su geçirmez özel bir harç ile sıvanarak, bu yolla su sızmalarının önüne geçilmeye çalışılmıştır. Bugün kalabalık bir mekânın ortasında bulunan Yerebatan Sarnıcı’nın üstünde ilk zamanlar taş döşemeli bir meydan bulunurken; bu meydan Bizans zamanında başlayan ve Osmanlı zamanında devam eden yapılaşma ile bozulmuştur. Buraya yerleşen halk, sarnıcın tavan örtüsünü meydana getiren tonozlardan delikler açarak sarnıçtan su çekmiş ve bu şekilde günlük su ihtiyacını karşılamıştır. 1940 yılında belediye tarafından sarnıcın üst kısmındaki bazı yapılar istimlâk edilerek; sarnıcın girişine muntazam bir bina inşa edilmiştir. 1985–1988 yılları arası kapsamlı bir temizliğe ve onarıma tabi tutulan sarnıcın içindeki kirli su, tonlarca çamur birikintisi temizlenmiş ve gezi platformu inşa edilmiştir. Bu temizlikten sonra sarnıcın güneybatı köşesindeki sütunların, kısa gelen gövdelerini yükseltmek için altlarına ilk çağlardan kalan mermer bir anıtın parçaları konulduğu görülmüştür. Medusa veya Gorgon başları olarak bilinen geç antik çağdan kalan bu eserlerin neden ve ne maksatla buraya getirildiği tam olarak bilinmemektedir.