Onüçüncü ve ondördüncü asırda Fas'ta yetişen büyük Müslüman matematik ve din alimi.
İsmi, Ahmed bin Muhammed bin Osman el-Ezdi el-Merrakuşi olup, künyesi Ebü'l-Abbas'tır.
Babası mimar olduğu için mimaroğlu manasında İbn-i Benna unvanıyla meşhur oldu.
1256 senesinde Kuzeybatı Afrika'da bulunan Merrakuş'ta doğdu.
1321 senesinde orada vefat etti.
Kabri Bab-ı Ahmed haricindedir.
Doğum yeri olan Merrakuş'ta lisan, fıkıh, hadis, matematik, astronomi ve tıb ilimlerini öğrendikten sonra, Fas'a giderek, tabip El-Mirih'ten, matematikçi İbn-i Hacla'dan, astronomi alimi İbn-i Mahluf'tan ders aldı.
Evliyanın büyüklerinden olan Ebu Zeyd Abdurrahman el-Hazmi'nin sohbetlerinde bulundu.
Merini sultanları tarafından Fas'a davet edildi.
Orada ders verip talebe yetiştirdi.
Din ve fen ilimlerinde derin olan alim İbn-i Benna'nın derslerine ilim aşıkları koşar, ondan ders alırlardı.
İbn-i Haldun onun talebelerindendi.
Bilhassa matematik ve astronomi sahasındaki araştırmaları ve eserleriyle tanınmıştır.
Kesirler ve üslü sayıların dört işlemi konusundaki nazariyeleriyle başarı kazandı.
Birinci dereceden denklemleri, Hataeyn denilen metodla çözdü.
İbn-i Benna'nın en meşhur eseri Telhisu A'mali'l Hısâb'dır.
Eser iki kısımdan meydana gelmiş olup, birinci kısımda sayılar teorisi, dört işlem, kesirler ve bunların dört işlemi, köklü sayılar ve bunların dört işlemi üzerinde durulup, misallerle izah edilmektedir.
İkinci kısımda ise, cebirsel konular ve çözüm yolları, kaideleri üzerinde durulup, bunları misallendirmektedir.
Bu eser, 17. asrın başlarına kadar matematik sahasında Avrupa ilim çevrelerinde başlıca müracaat ve ders kitabı olarak kullanılmıştır.
Bu esere İslâm alimleri birçok şerhler yazmışlardır.
Avrupalı bilim adamları da kendi dillerine tercüme etmişlerdir.
Şarkiyatçı A.Marre bu eseri Fransızca'ya tercüme ederek, Batılıların biz bulduk diye iddia ettikleri pek çok matematik çözümlerinin, İbn-i Benna'ya ait olduğunu bütün dünyaya göstermiştir.
İbn-i Benna'nın matematik, geometri, cebir, astronomi, astroloji ilimleriyle alakalı olarak 70 civarında eser yazmıştır.
- Bilime Yön Veren İslam Alimleri, 1996, 1.Cild, S.368, 369, 370.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder