Gelin - Kaynana Kavgaları

Gelin kaynana kavgasının 4 bin yıllık geçmişi var

Gelin-kaynana ilişkisinin mani, atasözü ve deyimlerde genişçe yer aldığını belirten Yrd. Doç. Dr. İspirli, "İki ezeli rakip olan gelin-kaynana arasındaki anlaşmazlığın 4 bin yıllık geçmişi var" dedi

Binlerce yıldan beri süregelen gelin-kaynana çekişmesi, halk kültürü eserleri mani, deyim ve atasözlerinde genişçe yer almış. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Serhan Alkan İspirli, gelin-kaynana arasındaki anlaşmazlığın 4 bin yıllık bir geçmişi olduğunun belgelerle ispatlandığını hatırlatıyor. Arkeolojik kazılarda ortaya çıkarılan çivi yazılı bir tablette, genç bir kadının kendisinden binlerce kilometre uzaktaki kocasına "Gel beni bu annenden kurtar, yoksa öleceğim" diye seslendiğinin belgelenmiş olduğunu kaydeden İspirli, yaptığı araştırmada maniler, atasözler, deyimlerde kaynana-damat çekişmesinden daha çok gelin-kaynana çekişmesine rastlandığını belirtiyor.

Kaynanın oğlu cici kendisi öcü

Yani dil biçiminde yassı ve dikenli dalları olan kaktüse "kaynana dili" adı verilmesi boşuna değil. İspirli'ye göre bir sap çevresinde çevrilen, çevrildikçe takırtılı bir ses çıkaran çocuk oyuncağına "kaynana zırıltısı" diye adlandırılmasının sebebi de yine gelin-kaynana çekişmesi yüzünden. İspirli, gelin-kaynana ilişkisini anlatan atasözü ve deyimlere ise şu örnekleri veriyor: l Kaynana pamuk ipliği olup raftan düşse, gelinin başı yarılır. l Yerine düşmeyen gelin yeri yerine, boyuna düşmeyen esvap sürüne sürüne. l Evladı ben doğurdum, ama gönlünü ben doğurmadım. l Gelin çiçek, her dediği gerçek; kaynana yılan, her dediği yalan. l Gelinin dini yok kaynananın imanı. l Karı koca ipek, araya giren köpek.l Kızım sana söylüyorum gelinim sen işit

Manilerde gelin kaynana ilişkisi

İspirli'nin yaptığı araştırmada, yer alan gelin-kaynana ilişkisiyle ilgili maniler şöyle:

Tereye petek koydum/İçine ipek koydum/Gelinimin adını/Zincirli köpek koydum.

Gözleri patlak gelin/Çenesi hırtlak gelin/Seni mezar kaçkını/Suratsız hortlak gelin.

Çürük gelin ne derdin/Gelin değil kedersin/Yoğurda zehir koydum/Yesin yesin gebersin.

Bahçe çapa istiyo/İşçi para istiyo/Düşük çeneli gelin/Çamdan sopa istiyo.

Ben yaylada kışlarım/Türlü nakış işlerim/Pis gelini görünce/Dayanamam dişlerim.

Sini sini şekerim/Üstüne bal dökerim/Kaynanamın kahrını/Oğlu için çekerim.

Çarşıda et kaynana/Başında bit kaynana/Biz oğlunla yan yana/Dışarı git kaynana.