Niksar'ın İslamiyet Öncesi Tarihi

Niksar yöresinin Eski Çağlardan bu yana yerleşime sahne olduğu sanılmaktadır. Pontus Krallığı zamanında Cabira ismi ile tanınmış, Romalılar buraya Diaspolis ismini vermişlerdir. İmparator Tiberius (MS. 14-37) zamanında şehre Neocaesaraea denilmiştir. Bugünkü Niksar ismi de bu sözcükten kaynaklanmaktadır.

Yöredeki ilk yerleşimin Hititler zamanında başladığı, onları Perslerin izlediği sanılmaktadır. Kaynaklara göre tarihte ilk kez ismi Pontus Krallığı döneminde geçmiştir. Pontus Krallığı döneminde önemli bir yerleşim olan yöre, MÖ.66’da Roma yönetimine girmiş, General Pompeius (MÖ.66-62) şehri yeniden düzenlemiştir. Roma döneminde bir ara Hadrianapolis olarak da tanınan bu kent, Bizans döneminde Hıristiyanlığın önemli merkezlerinden biri haline gelmiştir. MS.314’te burada dini bir meclis toplanmıştır.