Milli Saraylar Koleksiyonu’nda zarafet ve kalitesiyle önemli bir yere sahip olan Porselen Sofra Takımları, porselen yemek takımları, çay ve kahve takımları, kupalar, sahanlar, aşurelikler gibi öğelerden oluşmaktadır. Büyük çoğunluğu 19. yüzyıl sonu ve 20. yüzyıl başına tarihlenen bu eserler Türk, Avrupa ve Uzakdoğu porselenleri olarak üç gruba ayrılmaktadır. Porselen sofra takımlarının büyük bir kısmı Avrupa’nın Limoges, Sevres, Meissen gibi seçkin markalarının Türk beğenisine uygun, Osmanlı pazarı için ürettiği porselenlerden oluşmaktadır. Bu eserler, elçiler vasıtasıyla hediye olarak veya Osmanlı İmparatorluğu’nun siyasi, kültürel, ekonomik ilişki içinde olduğu Fransa, Almanya ve İngiltere gibi Avrupa ülkelerinden özel siparişle satın alınma yoluyla Saray’a girmiştir. Sultan II. Abdülhamid (1876- 1909)’in emriyle 1890–1892 yılları arasında Yıldız Sarayı’nın dış bahçesine inşa edilen Yıldız Fabrika-ı Hümâyûnu Avrupa’daki porselen sanayiinin ülkeye getirilmesi ve Türk çini ve porselen geleneğinin yeniden canlandırılmasında önemli rol oynamıştır. Fabrikanın üretimleri arasında daha çok duvar tabağı ve vazo gibi dekoratif amaçlı eserlerin yanı sıra yemek, çay ve kahve takımları ve sahanlar da bulunmaktadır.
Milli Saraylar Koleksiyonu’nda bulunan sofra malzemelerinin bir bölümünü, gümüş, gümüş kaplama, gümüş üzerine altın kaplama veya diğer metal alaşımlarından üretilmiş sofra araç gereçleri oluşturur. Osmanlı sarayına, fonksiyonel açıdan çeşitlenmiş sofra malzemelerinin tedarik edilmesi, Osmanlı sofra adabının geleneksel özelliklerinin ( yerde ve elle yemek yeme yerine alafranga usulde yani masada ve çatal bıçak kullanarak yemek yemenin) değişmesi ve yaygınlaşması ile paralellik arz eder. Söz konusu değişim özellikle yabancı diplomatların ağırlanmasında gözlemlenir. Sultan II. Mahmud Avrupa’dan gümüş sofra takımları sipariş etmiş ve bu takımlar, Osmanlı Devleti’nin Avrupa ile diplomatik ilişkilerinin yoğunlaşmasına paralel olarak, yabancı hanedan üyeleri veya diğer üst düzey misafirlerin ağırlanması esnasında, şereflerine verilen resmi ziyafetlerde (ziyafet-i seniyye) kullanılmıştır. Koleksiyon’un günümüze ulaşan parçaları çoğunlukla Fransız (Paris) merkezli olup, dönemin Avrupalı seçkinlerinin de tercih ettiği Odiot, Christofle, Henri Soufflet gibi imalatçıların imzasını taşımaktadır.
Milli Saraylar Kristal ve Cam Sofra Takımları Koleksiyonu’nda 19. yüzyıl yabancı cam sanayinin ve sanatının en ünlü üreticilerinin özel ürünlerinden oluşan eserler bulunmaktadır. Çoğunluğu Avrupa yapımı olan Koleksiyon’daki takımlar arasında o zamanlar Avusturya Macaristan İmparatorluğu topraklarında bulunan ve bugün Karlovy Vary olarak bilinen Karlsbad bölgesinde yer alan Moser ve Fransa’daki Baccarrat fabrikalarında üretilen kristaller dönemin dünyaca önemli ürünlerine örnek teşkil etmektedir. Sarayda verilen ziyafetlerde ve günlük yaşamda kullanılmak üzere tasarlanmış ve üretilmiş, zarafetleri ve parlaklıklarıyla göz kamaştıran bu takımlar arasında, punch, likör, şarap ve şampanya kadehleri, sürahiler, su ve limonata bardakları, kupalar, kaseler, şekerlikler, dondurma bardakları, bonboniyerler bulunmaktadır. Eserlerin bazılarında Sultan II. Abdülhamid (1876- 1909) ve Sultan Abdülaziz (1861- 1876)’in tuğraları ve Osmanlı Arması vardır. Çoğunluğunda kesme ve kazıma tekniklerinin kullanıldığı kristal eserlerde süsleme olarak altın yaldız, stilize edilmiş bitki ve çiçek motifleri ve geometrik geçmeler görülmektedir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder