..........Şamil Türkiye Ansiklopedisi..........: Şeyh Alaman Türbesi, Karatay, Konya

2 Aralık 2022 Cuma

Şeyh Alaman Türbesi, Karatay, Konya

Şeyh Alaman Türbesi, Karatay, Konya

Şeyh Alaman Türbesi, Konya'nın Merkez Karatay İlçesinde, Şeyh Ulema Mahallesindeki İşgalaman Mezarlığı içerisinde yer almaktadır.
Kübik gövdeli ve kubbeli bir türbedir.
İki katlıdır. Türbenin üst katına, doğu cephesine açılmış sivri kemerli ve mermer söveli bir kapıdan dahil olunur.
Kapı sövesinin üzerindeki sivri kemerli niş içerisinde, kitâbe levhası yer alır.
Kare planlı iç mekânı örten kubbeye üçgenlerle geçilmiştir.
Mekânı, kuzey, güney ve batı cephelerine açılmış beş pencere aydınlatır.
Güney duvarındaki iki pencere arasında mihrap bulunur.
Mihrabın bezemesinde, mumlar içerisinde bir kandil motifi yer alır.
Türbenin alt katına girmek mümkün değildir.
Türbede inşaat malzemesi olarak taş ve tuğla kullanılmış olup, kubbesi günümüzde kurşun kaplı bir çatıyla örtülüdür.
Kapısı üzerindeki kitâbede, türbenin bânîsi olarak Şeyh Alaman adı geçmekle beraber türbenin inşa tarihini ihtiva eden bir ibare yoktur.
Kitâbesinden mescid olarak inşa edildiği anlaşılan eserin, bânîsinin ölümünden sonra türbeye dönüştürülmüş olabileceği düşünülmektedir.

Giriş kapısının solundaki kitabede ise şöyle yazmaktadır:

"Hû
Mescidler şüphesiz Allah'ındır.
Öyleyse oralarda Allah'a yalvarırken başkasını katmayın.
Alemlerin kutbu Fakih Ahmed adına Fakih ul Allah'ın Ebdalı ve O'nun Tevfikine muhtaç Şeyh Alaman yaptırdı."

Türbe, Şeyh Alaman’a ait zaviye kitâbesi esas alınarak (1288), 13. yüzyılın son çeyreğine tarihlendirilmektedir.

Şeyh Alaman hakkında herhangi bir malumata sahip değiliz.
Kitabenin üslup olarak aslen bir mescide ait olmasının daha uygun olduğu ve eserin de bir mihrab ihtiva etmesi sebebiyle bir mescid yapısı olduğu, ancak baninin ölümünden sonra kendi vasiyeti doğrultusunda türbeye çevrilmiş olabileceği tahmin edilmektedir.

Türbenin Kapısının Üstündeki Kitabesi

Şeyh Alaman Türbesi, Karatay, Konya

Kitabesinde Seyyîd Ahmed, Fakîh Ahmed ve Seyyîd İbrahim Arab için 687 yılı Ramazan

(Eylül 1288) ayında yapıldığı anlaşılmaktadır.

Zâviyeyi inşa ettirenin ve zamanın Sultânının kim olduğu kitâbede belirtilmemiştir.

Kitabenin tarihine göre bu dönemde Selçuklu tahtında, onbeşinci Selçuklu Sultanı II. Gıyâseddîn Mes'ud bulunmaktadır.

Ancak, Moğol istilâsından sonra Selçuklu Sultânlarının otoritesi kalmadığından olsa gerek, II. Gıyâseddîn Mes'ud'un adı, elkâb ve ünvanları kitâbede zikredilmemiştir.

Bazı müellifler bunun sebebini, manevî devlet ve zevki tercih ettikleri için Sultân II. Mes'ud'un adını kitâbeye konulmadığı şeklinde izah etmeye çalışmaktadırlar.

Kitabede satır araları geniş şeritlerle bir birinden ayrılmış ve harf aralarındaki yer yer meydana gelen boşluklar tirfil ve rûmîlerle doldurulmuştur.

Kitabede Farsça ibareler mevcuttur.